Malüllük Aylığı Alanlar Yeniden Çalışabilir mi?

Bilindiği gibi, çalışma gücünü en az % 60 oranında kaybetmeleri nedeniyle yasada aranılan diğer koşulları da yerine getiren sigortalılara maluliyet aylığı bağlanmaktadır. Ancak, kendilerine bu şekilde aylık bağlananların yeniden çalışmaya başlamaları veya işten ayrılmaları durumunda bazı işlemlerin yerine getirilmesi gerekmektedir. Yazımızda, bu konuda izlenmesi gereken hususlara değinilecektir.

1. Kimler malûl sayılmaktadır?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 25 inci maddesine göre, aynı Kanunun 4/a ve 4/b maddesi kapsamına giren sigortalıların, çalışma gücünü veya İş kazası veya meslek hastalığı sonucunda meslekte kazanma gücünü en az % 60 oranında kaybetmeleri halinde, bu sigortalılar malul sayılmaktadır.

Ancak, sigortalının bu durumlarını belgeleyebilmeleri için öncelikle SGK’nın ilgili birimine yazılı olarak talepte bulunmaları ve talepleri üzerine, yukarıda belirtilen çalışma güçlerinin Kurum Sağlık kurullarınca tespit edilmesi, bunun yanı sıra da sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başlanılan tarihten önce sigortalının çalışma gücünün yüzde 60’ını veya vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybetmemiş olması gerekmektedir.

Diğer taraftan, sigortalıya malûllük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının, en az on yıldan beri sigortalı olup, toplam olarak 1.800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması aranan diğer koşuldur. (4/b kapsamındaki sigortalılarının kendi sigortalılıklarından kaynaklanan genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur. 4/a kapsamında sigortalı olanlarda ise primin işverence ödenmesi koşulu bulunmamaktadır)

2. Maluliyet aylığının başlangıcı;

Kanunun 27 nci maddesinde de belirtildiği gibi, 4/a ve 4/b sigortalılarının malûllük aylığının;

- Malûl sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden önce ise yazılı istek tarihini,

- Malûl sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden sonra ise bu defa rapor tarihini,

izleyen ay başından itibaren başlaması gerekmektedir.

Öte yandan, sigortalı, aylığın başlangıç tarihinde geçici iş göremezlik ödeneği alıyorsa, malûllük aylığı geçici iş göremezlik ödeneğinin verilme süresinin sona erdiği tarihten sonraki aybaşından başlatılacak, ayrıca bağlanacak malûllük aylığı sigortalının almakta olduğu geçici iş göremezlik ödeneğinden fazla ise aradaki fark, tahsis talep veya rapor tarihine göre belirlenecek malûllük aylığının başlangıç tarihinden itibaren verilecektir.

3.Malûllük aylığının kesilmesi ve yeniden başlaması;

a) 5510 sayılı Kanuna göre, malûllük aylığının, sigortalının;

- Sigortalı olarak yeniden çalışmaya başladığı tarihi,

- Yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başladığı tarihi,

- Kontrol muayenesi sonunda malûl olmadığı hususunda düzenlenecek rapor tarihini,

takip eden ödeme dönemi başında kesilmesi gerekmektedir.

Bu duruma göre, yeniden çalışmaya başlamaları nedeniyle maluliyet aylığı kesilenlerin, Kanuna tabi çalıştıkları süre zarfında tüm sigorta kollarına (kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası) tabi prim ödemeleri gerekmektedir.

b) Kendilerine 01.10.2008 tarihinden önce veya sonra malullük aylığı bağlananların, bu tarihten sonra 4/a (SSK) kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlamaları halinde aylıkları kesilecek ve tüm sigorta kollarına tabi prim ödenecektir.

Aynı durumdaki kişiler, bağımsız çalışırsa veya vergi mükellefi ya da şirket ortaklığı gibi sebeplerle sigortalı olursa, malullük aylığı kesilmeyecek, malullük aylığından sadece % 15 oranında Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kesilecektir

c) Bağ-Kur (4-b) kapsamında 1 Ekim 2008 öncesinde malullük aylığı almakta olan sigortalılar; 

-    4/a kapsamında sigortalı olursa, aylıklarından herhangi bir kesinti yapılmaksızın,  işverenin ödediği ücretlerden SGDP kesilecektir.  

-   4/b kapsamında sigortalı olurlarsa, malullük aylığı kesilmeksizin çalışabileceklerdir.

-   4/c kapsamında sigortalı olurlarsa aylıkları yine kesilmeyecektir.

Bir hususu hatırlatmak gerekirse, kendilerine 1 Ekim 2008 öncesinde Bağ-Kur’dan malullük aylığı bağlanan sigortalılar Bağ-Kur faaliyetlerine devam ettikleri halde malullük aylığı kesilmezken, 1 Ekim 2008 sonrasında malullük aylığı bağlanan Bağ-Kur’lu sigortalıların ticari faaliyette bulunmaları halinde malullük aylıkları kesilecektir.

Diğer taraftan, sigortalılığı sona erenlerin malullük aylıklarının bağlanması için yeniden yazılı istekte bulunmaları halinde, öncelikle kontrol muayenesine tabi tutulmaları ve bunun sonucunda daha önceki malullük hallerinin devamına karar verilmesi kaydıyla, yazılı taleplerini takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden malullük aylığı bağlanacaktır.

4. Kontrol muayenesinin önemi; 

 Gerek sigortalının isteği üzerine, gerekse Kurumca yaptırılan kontrol muayenesinde yeniden tespit edilecek malûllük durumuna göre, malûllük aylığının miktarı değişebilmektedir. Bu değişim, yeni malûllük durumuna esas alınacak rapor tarihini takip eden ödeme dönemi başından başlanarak geçerli olacaktır.  Öte yandan, geçerli mazereti olmaksızın Kurumun kontrol muayenesi yapılmasına ilişkin yazısında belirtilen tarihten sonraki ödeme dönemi başına kadar kontrol muayenesini yaptırmayan sigortalıların malûllük aylığı, kontrol muayenesi için belirtilen tarihten sonraki ödeme dönemi başından itibaren kesilir.

Ancak, kontrol muayenesini Kurumun yazılı bildiriminde belirtilen tarihten başlayarak;

-Üç ay içinde yaptıran ve malûllük durumunun devam ettiği tespit edilenlerin aylığı kesildiği tarihten,

-Üç ay geçtikten sonra yaptıran ve malûllük durumunun devam ettiği tespit edilenlerin aylığı, rapor tarihinden sonraki ay başından,

başlanarak yeniden bağlanır.

5.Sonuç:

Uygulamada bazen, işverenin haberi olmaksızın maluliyet aylığı almakta iken 4/a kapsamında çalıştırılan sigortalının (1) no’lu aylık prim ve hizmet belgesine dahil edilerek tüm sigorta kollarına tabi prim kesildiğine rastlanılmaktadır.

Bilindiği gibi, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 103/4. maddesine istinaden, daha önce belge türü veya kanun numarası hatalı seçilerek verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerinin düzeltilmesi amacıyla yasal süresi dışında yeniden verilmesi durumunda, belgede kayıtlı sigortalıların, gün sayıları ve ücretleri değişmemek kaydıyla, belgeler işleme alınabilmektedir. Öte yandan, sözü geçen belgelerden dolayı idarî para cezası uygulanmadığı gibi, belgelerin doğruluğu yönünde işveren kayıtlarından herhangi bir araştırılma da yapılmamaktadır.

Bu bakımdan, malullük aylığı almakta iken yeniden çalışmaya başlayan sigortalıların durumlarının yukarıdaki açıklamaya göre irdelenmesi ve sonucuna göre gerekiyorsa yeniden ilgili belge türü düzenlenerek SGK’ya verilmesinde yarar görülmektedir.

Hadi EYCE

SGK Uzmanı
SGK Başkanlığı E. Şube Müd.

Bağ-Kur'dan yetim aylığı alanlar dikkat!

* Ablam Bağ-Kur'dan yetim aylığı alıyor. Evlenip evlenmediği araştırılırken aylığı kesiliyor. Bu süreçte ablamın 2 aylığı kesiliyor. Bunu geri alma imkanımız var mı? 5...778388 nolu SMS

Bağ-Kur'dan yetim maaşı alan kız çocuklarının maaşları her yıl evlenip evlenmediklerini kontrol etmek amacıyla sistem tarafından otomatik olarak durdurulur. Durdurulan bu maaş da ilgilinin başvurması üzerine evlenmemişse tekrar açılır, alamadığı maaşlar tarafına ödenir. Ablanız, maaşının kesileceği ayı SGK'dan öğrenerek kesinti ayı gelmeden evlenmediğini belirtip maaşını almaya devam edebilir. Ayrıca evlenmediğine dair herhangi bir belge almanıza da gerek yok. Ablanızın evlenip evlenmediğinin görülmesi için nüfus kayıt örneği gerekli. 

5 yıldır bir fabrikada çalışıyorum. İşveren yıldırma politikası ile işten çıkartıp yerine teşvikle işçi almak istiyor. İşe girerken imzaladığımız sözleşme örneğini almamıştım. İşverenden bu sözleşmeyi hukuksal olarak isteme hakkım var mı? Bu belgeyi alırsam bir avukatla görüşüp işten çıkarma işlemine karşı dava açmak istiyorum. Yasal haklarım nelerdir? A.A.

İş Kanunu'na göre, işveren iş sözleşmesinin bir örneğini veya çalışma şartlarını gösteren bir belgeyi işçiye vermek zorundadır. Bu belgeyi işverenden talep edebilirsiniz. İşveren sizin haksız olarak İş Kanunu'ndaki hükümlere aykırı bir şekilde iş sözleşmenizi feshederse ihbar ve kıdem tazminatı talep etme hakkınız var. Ayrıca geçerli bir sebep olmadan iş sözleşmeniz sona erdirilmiş ise bir ay içerisinde işe iade davası açabilirsiniz.

Ölen İşçinin Eşine Ölüm Maaşı Bağlanması

Ölen işçinin geride kalan eşine, varsa çocuklarına ölüm aylığı bağlanması için bazı şartların birlikte bulunması gerekir.

Ölüm tarihi itibariyle belli bir gün sayısının olması bu şartların en başında gelenidir. Şüphesiz bir de yazılı olarak SGK’ya başvurulması gerekir. Başvuru olmazsa SGK kendiliğinden aylık bağlamaz.

.
İşçiler açısından kolaylaştırılmış seçenek

Ölen işçilerin geride kalan eş ve çocuklarına aylık bağlanmasında, yukarıdaki genel şartın dışında kolaylaştırılmış bir seçenek daha bulunmaktadır. Buna göre, ölen işçinin ölüm tarihi itibariyle, en az 5 yıldan beri sigortalı olması ve her türlü borçlanma süreleri hariç en az 900 prim gün sayısının bulunması ile de ölüm aylığı bağlanabilecektir. Bu seçenekte aranan, en az 5 yıl sigortalılık süresi ve 900 gün şartının birlikte bulunmasıdır. 900 gün yok ise askerlik veya doğum borçlanması yapılarak 900 güne ulaşılması mümkün değildir.

.
Belli prim gün sayısı
Genel kural, ölüm tarihi itibariyle sigortalının en az 1800 prim gün sayısının bulunmasıdır. Burada sigortalının işçi mi, memur mu, yoksa esnaf mı olduğunun da bir önemi bulunmamaktadır. Hepsi için bu genel kural geçerlidir. Dahası ölen sigortalının (işçinin) ölüm tarihi itibariyle 1800 günü yok ise, geride kalan eş, ölen sigortalının askerlik süresini borçlanmak suretiyle 1800 gün sayısına ulaşabilir. Aynı şekilde doğum borçlanması ile de 1800 güne ulaşılabilir.

.
Ölüm tarihi de önemli
Belirtelim ki, işçiler açısından 900 gün şartı ölüm tarihi açısından da farklılık göstermektedir. Ölüm 1 Ekim 2008’den sonra olmuşsa yukarıdaki esaslar geçerli olacaktır. Ancak, ölüm 1 Ekim 2008’den önce ise 900 güne ulaşmak için askerlik borçlanması yapılabilecektir.

.

Ölüm Aylığının Paylaştırılması ve Zaman Aşımı

“Merhaba Celal Bey… Benim babam 2006 yılında vefat etti. Babamla annem boşandıkları için yetim maaşını evli olmayan ablam yüzde 50 olarak aldı. Fakat, ben bu sırada Anadolu Üniversitesi’ne (AÖF) 3 Ekim 2005 tarihinden beri kayıtlıydım. Ablam maaşı aldığından dolayı, benim alamayacağımı düşünerek başvuruda bulunmadım.

Ablam da 2009 yılında vefat etti. Aynı yıl örgün öğretimi kazandım ve maaş için başvuruda bulundum. Halen yetim maaşı alıyorum. Fakat aynı zamanda 2005 yılında başladığım AÖF’e de aynı anda devam ediyorum. 7′nci senem ve öğrenci haklarım aynen sürüyor. AÖF’de 4′üncü örgün öğretimde ise 3′üncü sınıftayım.

Benim ablamın maaş aldığı tarihlerde yüzde 40 maaş alma hakkım varmış, ama ben bunu yeni öğrendim. Şu anda sigortaya öğrenci belgemi göndersem 2006-2009 tarihleri arasında ablamdan hariç olan payımı alabilir miyim? Bu konuda farklı yorumlar okudum. 5 yıl geçince alamayacağım ya da tersine yaşlılık-ölüm aylıklarında fark etmez gibi çelişkili yazılar var. Şu anda 2 lisans eğitimime, biri örgün biri açık, devam ediyorum. Bu sürelerdeki maaşı alabilir miyim? Bilgi verirseniz çok sevinirim. Şimdiden teşekkür ederim.” (CENKER ÖZSOY)

SSK SEÇENEĞİNE GÖRE
Okurumuz sorununu aktarırken belki de en önemli noktayı karanlıkta bırakmış. Babası henüz sosyal güvenlik kurumları birleşmeden önce, 2006 yılında vefat ettiği için ölüm aylığını hangi kurumdan ve statüden aldıklarını belirtmemiş. Bu gibi durumlarda ilk akla gelen SSK oluyor. Zaten kendisinin anlatımından da bu yönde bir izlenim ediniyoruz. Gerek aylık bağlama oranları ve gerekse de zamanaşımına ilişkin verdiği bilgiler bu yönde. Bu nedenle konuyu SSK seçeneğine göre anlatacağız.

.

Emekli Aylığından Kısmi Süreli SGDP Kesilir mi?

YazılarınızıAli Tezel com sayfasından takip ediyorum.

İki gün önce okuduğum sosyal güvenlik yazısında kafama takılanları sizinle paylaşmakistiyorum.

Okursorusunda yazara şunları soruyor;

Emekli Sandığı’ndan emekli olduktan sonra kendine ait bir işyeri açmış. Emekli maaşından sosyal güvenlik destek primi kesiliyor. Başka bir işyerinde haftada iki gün noter sözleşmesiyle mesul müdürlük teklifi alıyor. Emekli aylığından sosyalgüvenlik destek primi kesintisi duracak mı? diye soruyor.

Yazarın cevabı ise;

4/akapsamındaki çalışmanız kısmi süreli olacağı için, iki günlük destek primini işvereniniz öder, 28 günlük destek primi de aylığınızdan kesilir olarakverilmiştir.

Bu sorunun doğru yanıtı nasıl olacaktır?MERAKLI OKUR

SosyalGüvenlik Destek Primi Uygulaması Sosyal Güvenlik Dünyasında İki Şekli İleKarşımıza Çıkar:

1.)Emekli Sandığı,SSK ,Bağ-Kur,Banka,Borsa Sandık emeklisi kendiad ve namından dolayı bir işyeri açar ,şirket ortağı yada vergi mükellefi olur ise %15oranında SGDP primi emekli aylığından kesilir.Bu prim miktarı da 4/1-(b) kapsamındakilere ödenen en yüksek yaşlılık aylığındanalınabilecek sosyal güvenlik destekpriminden fazla olmayacaktır.

2.)1/10/2008tarihinden önce Sosyal Güvenlik Kurumlarından sigorta girişi olanlar Kamu Kurumları hariç olmak üzere Özel Sektöre ait işyerlerinde çalışmaya başladıklarında SSK kapsamında 4-1(a) olarak sigortalı olurlar . İşçi maaşından %7,5 işverenden %22,5 oranında aynızamanda %1 ile 6,5 oranında Kısa Vadeli Sigorta Kollarından SGDP Primi Kesilir.

Dul ve Yetim Aylığı Bağlama Şartları

Ölen işçinin 900 günü varsa eşine dul aylığı bağlanır

SORU: Eşim 3 ay önce amansız bir hastalığa yakalanarak vefat etti. Geride ben ve 8 yaşında kızım kaldık. Eşimin toplam 840 gün SSK prim günü çıktı. Eşim 18 ay askerlik yaptı. Bu durumda eşim üzerinden bana ve kızıma SGK’dan ölüm aylığı bağlanması için nasıl bir yol izlememiz gerekir? Aysel GEDİK / İstanbul

CEVAP: Eşiniz ölüm tarihinde SSK’lı (4/a sigortalısı) sigortalısıdır. Ölüm aylığı bağlanması için gerekli olan hizmet süresi, kişinin öldüğü tarihte son olarak tabi olduğu sigortalılık statüsüne (Bağ-Kur, SSK, Emekli Sandığı) göre belirlenmektedir. Sizin eşinizin öldüğü tarihten önce son olarak tabi olduğu sigortalılık statüsü, SSK sigortalılığı olduğu için, ölüm aylığı buna göre belirlenecektir. Buna göre, eşinizin her türlü borçlanma günleri hariç (doğum, askerlik, yurt dışı borçlanması gibi) prim ödeme gün sayısı 900 gün olduğunda size ve kızınıza eşiniz üzerinden ölüm aylığı bağlanabilir. Ancak, eşinizin toplam prim ödeme gün sayısı 840 gün olduğundan bu şartı yerine getiremiyorsunuz. Size ve kızınıza ölüm aylığı bağlanması için, üstte belirttiğimiz şartın yanında birde prim ödeme gün sayısı ve borçlanma günleri dahil 1800 gün hizmet süresine sahip olduğunda, tarafınıza ölüm aylığı bağlanabilecektir. Sizin eşinizin bu şartı da yerine getirmediği görülmektedir. Bu sebeple, sizin bu yapmanız gereken şey, eşinizin sağlığında bir işyerinde çalışıp da sigorta günleri eksik yatırılan bir işveren varsa, bu işverenle görüşün. Durumunuzu ve toplamda 60 güne ihtiyacınız olduğunu, gerekirse ceza ve prim borçlarını kendinizin ödeyeceğini işverene belirtin. İşveren kabul ederse, iş mahkemesine iş veren aleyhine eşinizi 60 günlük sigortasız çalıştırdı diye dâvâ açın. Mahkeme kesinlikle lehinize sonuçlanacaktır. Mahkeme yaklaşık bir yıl sürer. Mahkeme sonucunda eşiniz üzerinden siz ve kızınız ölüm aylığı alabilirsiniz.