I- GİRİŞ
Yürürlüğe girmesine artık çok az bir süre kalan 6102 sayılı (Yeni) Türk Ticaret Kanunu (YTTK)(1) ile ilk kez düzenlenen ve dolayısıyla daha önce 6762 sayılı (Eski) Türk Ticaret Kanunu’nda (ETTK) yer almayan, anonim şirket genel kurullarıyla ilgili elektronik ortamda yapılacak toplantılar, tek pay sahipli anonim şirketlerin genel kurul toplantıları gibi yeniliklerden birisi de anonim şirket genel kurullarının çalışma esas ve usullerine ilişkin bir “iç yönerge”düzenlenmesi zorunluluğudur. Bu çalışmamızda, söz konusu yeni düzenleme hakkında bilgi verilecek ve neden böyle bir düzenlemeye ihtiyaç duyulduğu irdelenecektir.
II- NEDEN BÖYLE BİR DÜZENLEMEYE İHTİYAÇ DUYULDU?
Bilindiği üzere, ETTK’ya göre anonim şirketler ile ortak sayısı 20’den fazla olan limited şirketlerin genel kurul toplantılarında gözlemci sıfatıyla görevlendirilmiş bir Bakanlık Komiseri (Temsilcisi) bulunması zorunlu idi. Hatta Bakanlık Komiserinin katılmadığı toplantılarda alınan kararlar geçersiz sayılmaktaydı(2).
Ancak, YTTK özellikle aile şirketi şeklindeki anonim şirketler ile tek pay sahibi ile kurulacak anonim şirketlerin genel kurul toplantılarında Bakanlık Komiserinin (Temsilcisinin) zorunlu olarak bulundurulmasında kamu yararı görmemesi nedeniyle bu tür şirketler için kolaylık getirilmesi ve ortaya çıkacak maliyetler ile zaman kayıplarının önlenmesi amacıyla;
“333. madde gereğince belirlenen şirketlerin(3) genel kurul toplantılarında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın(4) temsilcisi de yer alır. Diğer şirketlerde, hangi durumlarda Bakanlık temsilcisinin genel kurulda bulunacağı ve genel kurul toplantıları için temsilcilerin görevlendirilmelerine ilişkin usul ve esaslar ile bunların nitelik, görev ve yetkileri ayrıca ücret tarifeleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”(YTTK md. 407, f.3)
şeklinde bir hüküm ile Bakanlık Temsilcisinin genel kurul toplantılarına katılımını sadece kuruluşlarına Bakanlıkça izin verilen anonim şirketler ile sınırlı tutmuştur. Bunlar dışında kalan şirketlerde hangi durumların varlığı halinde genel kurul toplantılarına Bakanlık Temsilcisi katılacağı ise yine Bakanlık tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenecektir.
Bu noktadan hareketle, artık pek çok anonim şirket, genel kurul toplantılarını Bakanlık Temsilcisinin katılımı, dolayısıyla Bakanlığın gözetimi olmaksızın kendi başlarına gerçekleştirmek zorunda kalacaktır.
Bu itibarla, YTTK’da bu şekilde yapılacak genel kurul toplantılarının, sıhhatini, Kanun’a ve ilgili diğer mevzuata uygunluğunu sağlamak amacıyla anonim şirketleri, genel kurul çalışmalarının esas ve usullerine ilişkin kuralları içeren ve asgari unsurları Bakanlıkça belirlenmiş bir “iç yönerge” hazırlamak ve toplantıları bu yönergeye uygun olarak yapmakla yükümlü tutmuştur(5).
III- İÇ YÖNERGE
Kanun’a göre, söz konusu iç yönerge Bakanlıkça bu konuda çıkarılacak düzenleme hükümlerine uygun olacak şekilde, anonim şirket yönetim kurulları tarafından hazırlanacak ve şirket genel kurulunun onayından geçtikten sonrayürürlüğe konulacaktır. Ayrıca, iç yönergenin Ticaret Siciline tescil ettirilmesi ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile şirketin internet sitesinde yayımlanması gerekmektedir.
Öte yandan, Kanun; “Esas sözleşmede aksine herhangi bir düzenleme yoksa, toplantıyı, genel kurul tarafından seçilen, pay sahibi sıfatını taşıması şart olmayan bir başkan yönetir. Başkan tutanak yazmanı ile gerek görürse oy toplama memurunu belirleyerek başkanlığı oluşturur. Gereğinde başkan yardımcısı da seçilebilir.” (YTTK md. 419, f.1) şeklinde bir hüküm ile genel kurullarda toplantı başkanlığının nasıl oluşturulması gerektiği konusunda açık bir hüküm içermektedir. Buradan, toplantının bahse konu iç yönerge doğrultusunda toplantı başkanınca sevk ve idare edileceği sonucunu çıkmaktadır.
Bu çerçevede hazırlanacak iç yönergenin, Bakanlıkça çıkarılacak düzenlemeye uygun ve bu düzenlemede belirtilen asgari unsurları içerecek şekilde, toplantının nasıl açılıp kapatılacağı, toplantı başkanının görev ve yetkilerinin ne olacağı, toplantıya kimlerin katılabileceği, gündem maddelerinin nasıl görüşüleceği, müzakere edilen maddelerle ilgili kimlerin nasıl söz alacağı, nasıl oy kullanılacağı, toplantı tutanağının ne şekilde tutulacağı gibi genel kurulun çalışma esas ve usullerine ilişkin bir takım hususları içereceğini söylemek mümkündür.
IV- LİMİTED VE SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRKETLERİN DURUMU
Kanun’un limited şirketlerle ilgili madde hükümleri incelendiğinde; anonim şirketlerde olduğu gibi limited şirketlerin de genel kurul çalışmalarına ilişkin doğrudan bir iç yönerge hazırlamasının zorunlu tutulmadığı görülmektedir.
Ancak; Kanun’un 617. maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan limited şirketlerde; “toplantıya çağrı, azlığın çağrı ve öneri hakkı, gündem, öneriler, çağrısız genel kurul, hazırlık önlemleri, tutanak, yetkisiz katılma konularında anonim şirketlere ilişkin hükümlerin, Bakanlık temsilcisine ilişkin olanlar hariç, kıyas yoluyla uygulanacağı” hükmü dikkate alındığında, anonim şirketlerdekine benzer bir genel kurul yönergesinin limited şirketlerce de düzenlenebileceği yorumu yapılabilir. Ancak bu konudaki kesin hüküm Bakanlıkça yapılacak düzenlemeler neticesinde ortaya çıkacaktır.
Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin ise Kanun’un 565. maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca anonim şirketlerde olduğu gibi bir genel kurul yönergesi hazırlamak zorunda olacakları açıkça söylenebilir(6).
V- ÖZET VE SONUÇ
YTTK ile anonim şirket genel kurul toplantılarında Bakanlık Komiseri (Temsilcisi) bulundurulması zorunluluğu daraltılmaktadır. Buna göre; Bakanlıkça yayımlanacak bir tebliğle, faaliyet alanları belirlenip, ilân edilecek anonim şirketlerin genel kurul toplantılarında mutlak surette Bakanlık temsilcisi bulunacaktır. Ancak, bunlar dışında kalan şirketlerde hangi durumların varlığı halinde genel kurul toplantılarına Bakanlık Komiseri (Temsilcisi) katılacağı ise yine Bakanlık tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenecektir. Bu noktadan hareketle, artık pek çok anonim şirket genel kurul toplantılarını Bakanlık Temsilcisinin katılımı, dolayısıyla Bakanlığın gözetimi olmaksızın kendi başlarına gerçekleştirmek zorunda kalacaktır. Bu itibarla, YTTK’da bu şekilde yapılacak genel kurul toplantılarının, sıhhatini, Kanun’a ve ilgili diğer mevzuata uygunluğunu sağlamak amacıyla anonim şirketleri, genel kurul çalışmalarının esas ve usullerine ilişkin kuralları içeren ve asgari unsurları Bakanlıkça belirlenmiş bir “iç yönerge” hazırlamakla yükümlü tutmaktadır.
(*) Gümrük ve Ticaret Müfettişi
(1) 6102 sayılı (Yeni) Türk Ticaret Kanunu, birkaç hükmü dışında 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe girecektir (14.02.2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.).
(2) “Kuruluş umumi heyetlerinin verdikleri kararların muteber olması için toplantılarda İktisat ve Ticaret Vekaletinden bir komiser bulunması ve komiserin zabıtların kanuna uygun bir şekilde tutulmasına nezaret ve zabıtları reyini kullanan pay sahipleriyle birlikte imza etmesi şarttır. Bu zabıtlara, verilen kararların mahiyet ve neticeleriyle muhalif kalanların muhalefet sebepleri yazılır.” (ETTK md. 297)
“Kararların muteber olması için zabıtların 297. maddede gösterilen esaslar dairesinde tutulması şarttır.” (ETTK md. 378)
(3) “Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca yayımlanacak tebliğle, faaliyet alanları belirlenip, ilan edilecek anonim şirketler Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın izni ile kurulur. Bu şirketlerin esas sözleşme değişiklikleri de aynı Bakanlığın iznine bağlıdır. Bakanlık incelemesi sadece Kanun’un emredici hükümlerine aykırılık bulunup bulunmadığı yönünden yapılabilir. Bunun dışında hukuki konumu, niteliği ve işletme konusu ne olursa olsun anonim şirketin kuruluşu ve esas sözleşme değişiklikleri herhangi bir makamın iznine bağlanamaz.” (YTTK md. 333)
(4) Buradaki Kanun hükmünde ”Sanayi ve Ticaret Bakanlığı” ifadesi geçmekle birlikte, bilindiği gibi 635 sayılı KHK’nın 33. maddesi 3. fıkrası ile adı geçen Bakanlık ortadan kaldırılmış (08.06.2011 tarih ve 27958 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.), 640 sayılı KHK’nın geçici 2. maddesinin 5. fıkrası uyarınca da Ticaret Kanunu ve benzeri mevzuatta bu Bakanlığa yapılmış atıfların “Gümrük ve Ticaret Bakanlığı”na yapılmış sayılacağı hüküm altına alınmıştır (08.06.2011 tarih ve 27958 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.). Bu nedenle, bu hükümde yer alan “Sanayi ve Ticaret Bakanlığı” ifadesi “Gümrük ve Ticaret Bakanlığı” şeklinde anlaşılmalıdır.
(5) “Anonim şirket yönetim kurulu, genel kurulun çalışma esas ve usullerine ilişkin kuralları içeren, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından, asgari unsurları belirlenecek olan bir iç yönerge hazırlar ve genel kurulun onayından sonra yürürlüğe koyar. Bu iç yönerge tescil ve ilan edilir.” (YTTK md. 419, f.2).
(6) “(1) Komanditelerin birbirleriyle, komanditerlerin tümüyle ve üçüncü kişilerle hukuki ilişkileri, özellikle şirketin yönetimine ve temsiline ilişkin görev ve yetkileri, şirketten ayrılmaları, komandit şirketlerdeki hükümlere tabidir.
(2) Birinci fıkrada gösterilen hususların dışında, Kanun’da aksine hüküm bulunmadıkça anonim şirket hükümleri uygulanır.” (YTTK md. 565).
Yaklaşım / Mayıs 2012 / Sayı: 233
http://www.yaklasim.com/mevzuat/dergi/makaleler/20120521609.htm
Yorum Gönder