Hafta başından itibaren sıcak havalar ile tanışmaya başladık. Havaların ısınması ile birlikte iş hayatında yıllık ücretli izinlerin kullandırılması ve uygulamaları önemli bir konu olmaya başladı. İş yaşamında en önemli konulardan bir tanesi yıllık ücretli izin hakkıdır.Anayasaca da güvence altına alınmış bu hak ne yazık ki çoğu zaman hatalı ve yanlış uygulanmaktadır.İşverenlerimizin mağdur olmamaları için aşağıdaki noktalara dikkat etmeleri gerekmektedir.Muhasebe ve insan kaynakları işlemleri,muhasebe bürolarında SM veya SMMM ler tarafından yürütülen işyerlerinde çalışanların yıllık ücretli izin uygulamalarında yine aşağıdaki noktalara riayet edilmesi kendileri ve mükellefleri açısından önemlidir.
—Özel sektör işyerleri ve kamu işyerlerinde çalışan işçi 4.a (eski ssk) kapsamındaki çalışanlar ve emeli (sgdp) statüsü ile çalışanlar 4857 sayılı kanuna tabidirler.
—4857 sayılı yasanın 53.maddesi,53–60.maddeleri yıllık ücretli izin hakkındaki kural ve koşulları belirlemektedir. Ayrıca 03.03.2004 tarih 25391 sayılı resmi gazetede 4857 sayılı yasanın 60.maddesine dayanarak yıllık ücretli izin yönetmeliliği yayınlanmıştır.4857 sayılı yasa maddeleri ve yıllık ücretli izin yönetmeliği göz önünde bulundurulduğunda uygulamanın şu şekilde olması gerekmektedir.
1-Yıllık ücretli izin gücünü bizzat anayasadan ve 4857 sayılı yasadan almış bir haktır. Bu hakkın kullanılmasından hiçbir şekilde vazgeçilemez. Uygulamada bazen işçi ile işveren anlaşarak yıllık ücretli izin kullandırılmayıp, ücreti ödenmektedir. İş yasaları gereğince böyle bir uygulama yasal değildir. Sonuçları açısından önenen bu ücretin gider olarak kabul edilmemesi ve idari para cezası uygulanmasının gerektirmektedir.(2012 işçi başına 241-TL)
2-Yıllık ücretli izin en fazla 3 e bölünerek kullandırılması gerekmektedir. İlk dilimini 10 günden az olmaması gerekmektedir. Örneğin;1 yıllık hizmeti olan bir çalışanın yıllık ücretli izin hakkı 14 iş günüdür. Bu çalışana kullandırılacak yıllık ücretli izinde dilimlerden bir tanesi 10 gün, geriye kalanı 4 gün ya eşit olarak ikişer gün veya 1gün ve 3 gün şeklinde kullandırılması gerekmektedir. Buna aykırı hareket etme durumunda işçi başına 241-TL idari para cezası.
3-Yıllık ücretli izin deneme süresi dahil olmak üzere işçinin aynı işverene bağlı tüm işyerlerindeki hizmetleri göz önünde bulundurularak, 1 - 5 yıl arasındaki hizmeti için 14 gün,5-15 yıla kadar 20 gün,15 yıl ve daha fazla hizmet için 26 günden az olamaz. Ayrıca 19 yaştan küçük ve 49 yaştan büyük çalışanlara 20 günden az yıllık ücretli izin kullandırılamaz.
Aykırı davranışta işçi başına 241-TL idari para cezası uygulanmaktadır.
4- Yıllık ücretli izin ücreti, çalışanın izne ayrıldığı gün peşin olarak avans şeklinde ödenmesi gerekmektedir. Örneğin;26 gün yıllık ücretli izine ayrılan bir çalışana 26 günlük net ücreti izne ayrıldığı gün banka hesabına,yıllık ücretli izin ücreti ibaresi ile aylık maaşına mahsuben yatırılması gerekir.Bu ücretin hesabında süreklilik arz eden hakların 26 güne isabet eden kısmının da hesaplanması gerekmektedir.
5-Yıllık ücretli izin süresinde çalışma yasağı vardır. İşveren çalışanın yıllık ücretli izin esnasında çalıştığını tespit eder ise iş akdini fesih edebilir.
6-İşveren yıllık ücretli izin talebinde bulunan işçinin bu hakkını kullanmak istemesi nedeniyle iş akdini fesih edemez.
7-Çalışanlar en az 1 ay öncesinden yazılı olarak işverene veya vekiline yıllık ücretli iznini kullanacağı zamanı bildirmek zorundadır. İşveren bu talebe yazılı olarak olumlu veya işyerinin ve işin gereği başka bir tarihte kullandırma ile ilgili alternatif teklifte bulunmalıdır.100 ve üzeri işçi çalıştıran işyerlerinde yıllık ücretli izin talepleri yıllık ücretli izin kuruluna yapılır. Kurul topladığı bu talepleri, işin devamlılığını sağlamak şartı ile uygun süreleri belirleyerek, yazılı cevap vererek, görünen bir yere askıya yazarak bildirmek zorundadır.
8-Yazılı olarak Yıllık ücretli izin talebinde bulunan işçinin talebine yine yazılı olarak cevap verilmez ise 1 aylık süreden sonra makul bir süre içinde yine yazılı olarak cevap verilip, yıllık ücretli izin hakkı kullandırılmayan işçi tek taraflı haklı nedenler ile iş akdinin fesih edebilir. Bu fesih sonucunda kıdem ve varsa diğer ödemelerini talep edebilir.
9-İş akdi işçi veya işverence hangi nedenler ile sona erdirilmiş olursa olsun, kullanılmamış yıllık ücretli izinlerin ücretlerinin ödenmesi gerekir. Örneğin; hırsızlık nedeniyle iş akdi sona erdirilen işçinin dahi kullandırılmamış yıllık ücretli izin hakkı varsa, ücretinin hesaplanıp ödenmesi gerekmektedir.
10-Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında, hafta tatili, resmi ve dini bayram tatil günleri, raporlu olduğu günler sayılmaz. Haftanın 5 günü çalışılan işyerlerinde yani haftalık 45 saat olan çalışmayı 5 iş günü yerine getiren işyerlerinde yıllık ücretli izin günü hesabı yapılırken çalışılmayan cumartesi günü dâhil edilir.
11- Mevsimlik veya kampanya şeklinde çalışılan işyerinde çalışanlara, çalışma süreleri 1 yıldan az sürse bile ikinci mevsim veya kampanya döneminde yine çalışıyor ise yıllık ücreti izin hakkı vardır.
12-İşveren yıllık ücretli izin defteri veya yıllık ücretli izin kayıt belgesi veya föyü tutmak mecburiyetindedir. İşçilerin yıllık ücretli izin haklarının kullandırıldığının ispatı işverene aittir.
13-İşverenin yıl içinde çalışana verdiği diğer izinler yıllık ücretli izinden mahsup edilemez.
Vakkas YILDIRIM
SMMM ve İş Hukuku Sos.Güv. Uzmanı
Yorum Gönder