I-GİRİŞ
Bilindiği üzere 5510
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunun 4. Maddesi birinci
fıkrasının (a) bendinde (eski adıyla SSK lı) sayılan sigortalıları çalıştıran
işverenler bir ay içinde çalıştırdığı sigortalıların prime esas tutulacak
kazançlar toplamı üzerinden, kanun gereğince hesap edilecek sigortalı hissesini
ücretlerinden keserek ve kendisine ait olan prim tutarını da bu tutara
ekleyerek en geç kurumca belirlenecek günün sonuna kadar yine kuruma ödemekle
mükelleftir.
Firmalar elinde
paraları olmasa da, çalıştırdığı sigortalılardan dolayı oluşan prim (Sigorta primi, sosyal güvenlik
destek primi, işsizlik sigortası primi borçları ile bunlara ilişkin gecikme
cezası, gecikme zamlarıdır) borçlarına karşılık Katma Değer Vergi iadesi alacakları ile
mahsup işlemini yapmaları günümüz ekonomisinde içinde bulunduğu mali
sıkıntılarını atlatmaları ve kuruma olan borçlarını ödemeleri yönünde güzel bir
uygulamadır. Ödeme şekillerinden olan KDV ile mahsup işleminde süresi dışında
yapılan mahsup uygulamasında Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yapılan
uygulamaları ve işverenlerin yapması gerekenleri makalemizde anlatmaya
çalışacağız.
II- PRİMLERİN ÖDENMESİ VE KDV İLE MAHSUP İŞLEMİ
5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık
sigortası kanunun 87. Maddesinde İşverenler ay içinde işyerlerinde
çalıştırdıkları sigortalıların Kısa ve uzun vadeli
sigortalı kolları ile genel sağlık sigortası primlerinin kurumca belirlenen
sürenin sonuna kadar yine belirlenen şekilde ödemekle mükellef olan kişiler
olduğu açık bir şekilde ifade edilmiştir. 5510
sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında
sigortalıları çalıştıran işverenler, bir ay içinde çalıştırdıkları
sigortalıların prime esas kazançları üzerinden hesaplanacak sigortalı hissesi
prim tutarlarını sigortalıların ücretlerinden keserek, kendi hissesine isabet
eden prim tutarlarını da bu tutarlara ekleyerek en geç takip eden ay/dönemin sonuna kadar Kuruma ödeyeceklerdir. Burada
dikkat edilmesi gereken husus ayın 1 ile sonu arasında ücretleri ödenen özel
sektör işyerleri ile ayın 15 den diğer ayın 14 ü arasında ödeyen resmi
işyerlerinin mahsup işlemlerinin ay sonlarının farklı olmasıdır.
Örnek 1 : X limited şirketi 2012/10 aya ait
Aylık Pirim Hizmet Belgesini e-bildirge şifresi ile 23.11.2012 tarihine kadar
girdikten sonra oluşan prim borçlarını en geç ay sonu olan 30.11.2012
tarihi dahil ödemek zorundadır.
Örnek 2: 4/a kapsamında sigortalı
çalıştıran resmi işyeri 15.03.2012 ile 14.04.2012 tarihleri arasındaki primleri
en geç 14.05.2012 tarihi dâhil ödemek zorundadır.
İşverenler Prim borçlarını banka
vezneleri, internet bankacılığı… vb. şekilde ödeyebildikleri gibi Katma Değer
Vergisi iade alacağından mahsup yapmak suretiyle de ödenebilmektedir. KDV
mahsubu işlemiyle işverenler kendi borçlarını ödeyebildikleri gibi hem de
kendisinin mal aldığı, hizmet satın aldığı veya iştirak veya ortaklık ilişkisi
içinde olduğu işverenlerin borcuna karşılıkta mahsup işlemi yapılmasını Sosyal
Güvenlik Kurumundan isteyebilir. İşverenler mahsup talebi için başvurdukları
ayda muaccel hale gelmiş prim borçlarının birinci paragrafta belirtilen ödeme
sürelerini izleyen onbeş(15) gün içinde mahsup işlemi suretiyle ödemesi
halinde, primlerin kurum tarafından yasal süresi içinde ödediği kabul
edilecektir. 5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık sigortası kanunun 88. Primlerin ödenmesi başlıklı maddesi 13. Fıkrasında
ve 27032 sayı 22.10.2008 tarihli Resmi Gazetede Sosyal Güvenlik Prim
Borçlarının KDV İade Alacağından Mahsup Edilmesi Suretiyle Ödenmesi hakkında
tebliğ ile yapılacak işlemler detayları ile anlatılmıştır. İşverenler KDV
mahsubu ile Sigorta primi, sosyal güvenlik
destek primi, işsizlik sigortası primi borçları ile bunlara ilişkin gecikme
cezası, gecikme zamlarını ödeyebilirler.
Örnek 3: Ayın 1 ile sonu arasında ücret alan özel işyerleri
için X limited
şirketi 2012/10 aya ait prim borçlarının KDV mahsubu ile ödenmesi için
primlerin yasal ödeme süresi olan 30.11.2012 den sonraki onbeş gün içinde, mahsup edilen para kurum hesaplarına yani
15.12.2012 (bu tarih dahil) tarihine kadar geçmesi gerekir.
Örnek 4: 4/a kapsamında sigortalı
çalıştıran resmi işyeri 15.03.2012 ile 14.04.2012 tarihleri arasındaki primleri
en geç 14.05.2012 tarihi dâhil ödemek zorundadır. Bu kamu kurumu ödeme işlemini
mahsup yoluyla yapmak istemesi halinde; mahsup edilecek miktarın 29.05.2012
tarihi dahil kurum hesaplarına geçmesi gerekmektedir.
Her iki örnekte de ay sonları farklı
olsa da gerek 5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık sigortası kanunun 88. Maddesi gerek Sosyal Güvenlik Prim Borçlarının KDV
İade Alacağından Mahsup Edilmesi Suretiyle Ödenmesi hakkında tebliğe göre
belirlenen süre içerisinde mahsup işlemi neticesinde borç miktarı kadar para
kurum hesaplarına geçmiş olması halinde prim borçlarının yasal süresinde
ödendiği kabul edilecektir. Belirtilen mahsup
işleminin ödeme sürenin resmi tatile
rastlaması halinde onbeşinci günü takip eden ilk iş günü içinde kurum
kayıtlarına geçmesi halinde primlerin yasal süresi içinde ödendiği kabul
edilecektir.
Sosyal
Güvenlik Kurumunun, Maliye Bakanlığının uygun görüşü ile bu uygulamadan
faydalanacak işverenleri; iştigal konusu, işletme türü ve işletme büyüklüğü
itibarıyla belirlemeye ve lehine mahsup talebinde bulunan işverenlerin prim
borcunu ödeme süresini otuz günü aşmamak üzere uzatmaya yetkili olduğu hükme
bağlanmıştır. Sosyal Güvenlik Kurumu KDV
ile mahsup işlemi yapacak işverenler için işletmenin türü, işletme büyüklüğü ve
iştigal konusu ile alakalı ayrıma gitmemiştir. Kurumca ayrıma girilmemesini
nedeni tahsilat yapılacak alanı daraltmadan miktarın daha fazla olmasını
sağlamak ve yararlanacak işletme sayısının artırılmasıdır.
III-SÜRESİNDE
İŞLEME ALINAMAYAN VEYA EKSİK YAPILAN MAHSUP İŞLEMLERİ
Prim borçlarını KDV iadesi mahsup
işlemi ile ödemek isteyen işverenler; prim borçlarının ödenmesi süresinden
sonraki onbeş gün içerisinde mahsup işlemini yapmak zorunda ve prim borçları
kadar paranın kurum hesaplarına geçmesi gereklidir. Mahsup işlemi neticesinde
kurum hesabına aktarılan paranın, ödenmesi gereken prim borç miktarını
karşılamaması halinde Sosyal Güvenlik Kurumu ödenen kısmı yasal süresinde
ödenmiş kabul edilecek, eksik kalan kısım (ödenmemiş) için ödeme süresinin sona
erdiği tarihten onbeş günlük süre dikkate alınmaksızın ödemenin yapılacağı
tarihe kadar gecikme zammı cezası ve gecikme zammı uygulamak suretiyle tahsil
edecektir.
Örnek 5: X limited şirketinin 2012/10 aya ait 8500,00 TL prim
borçlarına karşılık ödemesini KDV mahsubu ile yapmak istemesi halinde, borç
miktarı kadar KDV alacağının 15.12.2012 (bu
tarih dahil) tarihine kurum hesaplarına geçmesi gerekmektedir. Bu süre zarfında
X limited şirketinin KDV alacağından 6800,00 TL kurum hesaplarına geldiği
düşünülürse 8500-6800=1700 TL için Sosyal Güvenlik Kurumu 2012/10 ay prim
borçlarının yasal ödeme süresi olan 30.11.2012 tarihinden sonra ödeneceği
tarihe kadar gecikme zammı ve gecikme zammı cezası uygulayacaktır.
Süresinde mahsup işlemine
başvurmakla birlikte prim borçlarının ödenmesi süresinden sonraki onbeş günlük
süre dışında mahsup işlemi ile ödenmesi halinde prim borçları için; yasal
süresinin sona erdiği tarihten sonraki onbeş
günlük süre dikkatte alınmaksızın ödemenin yapılacağı tarihe kadar gecikme
zammı ve gecikme cezası ile birlikte uygulanarak tahsil edilir.
Örnek 6: Süresinde başvurmasına
rağmen, X limited şirketinin 2012/10
aya ait 8500,00 TL prim borçlarına karşılık ödemesini KDV mahsubundan kurum
hesaplarına aktarılacak tutar 16.12.2012 tarihinde geldiği düşünülürse; Sosyal
Güvenlik Kurumu 30.11.2012 tarihinden itibaren 16.12.2012 tarihine kadar gecikme
zammı ve gecikme cezası uygulayacaktır.
Vergi dairelerinin kullanmış olduğu
sistemlerde arıza meydana geldiği zamanlarda, işverenlerin KDV mahsup işlemleri
neticesinde aktarılacak paralar kanunda belirtilen sürelerin dışında kurum
hesaplarına geçmektedir veya banka memurunun para aktarımı sırasında yanlış
girilen miktarlar sebebiyle de paralar eksik geçmektedir. İşverenlerin elinde
olmayan sebeplerden dolayı da olsa kurum hesaplarına zamanında geçmeyen
paralardan dolayı işverenler kanun ve tebliğde belirtilen uygulamalardan dolayı
gecikme zammı ve gecikme cezası ile karşı karşıya kalmakta, ayrıca teşviklerden
faydalanıyorsa teşviklerin durdurulması söz konusu olabilmektedir.
V-
SONUÇ
İşverenlerin gerek kendileri gerekse kendisinin mal
aldığı, hizmet satın aldığı veya iştirak veya ortaklık ilişkisi içinde olduğu
işverenlerin prim
borçlarını ödemek için Katma Değer Vergisi iade alacağı ile mahsup işlemi yapma
hakkında sahiptirler. Mahsup işlemleri Kanunda belirlenen süreler dışında veya
eksik yapılması halinde işverenler gecikme zammı ve gecikme cezası ile karşı
karşıya kalmaktadır, ayrıca borca bağlı olarak birçok işverenimiz faydalandığı
teşviklerden borç süresince faydalanmamaktadır, çalışan sayısının fazla olduğu
işyerlerin de işverenlerin uğrayacağı zararlar ve sıkıntılar katlanarak artmaktadır.
İşverenlerimizin bu tip sıkıntılar ile karşı karşıya kalmamak için yapmış
olduğu işlerden dolayı KDV iadesi alacağı varsa, SGK prim borçlarının
oluşmasını beklemeden vergi dairelerinde öncelikle KDV iadesi alacağı ile
alakalı işlemleri ve eksikleri tamamlamalı, daha sonra çalıştırmış olduğu
işçilerden dolayı oluşan prim borçları için iade işlemini vergi dairelerinden
talep etmelidirler. Ayrıca İşverenlerin
elinde olmayan sebeplerden dolayı Vergi dairesinin veya bankaların sistemsel
hatalarından dolayı oluşan mağduriyetler için Vergi Daireleri, Mal müdürlükleri
ve bankaların daha hızlı ve kalıcı çözümler üretmesini gerek işverenlerce
gerekse Kurumlarca daha iyi olacağı Kanaat’ındayız.
.
MEHMET DEMİRCİ
*Sosyal
Güvenlik Denetmeni, Pendik Sosyal Güvenlik Merkezi Müdür Yardımcısı
(1)5510
Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunu
(2) 27032 sayı 22.10.2008 tarihli Resmi Gazetede Sosyal Güvenlik
Prim Borçlarının KDV İade Alacağından Mahsup Edilmesi Suretiyle Ödenmesi
hakkında tebliğ
________________________________________________________
(Kaynak Gösterilmeden başka bir web sitesinde izinsiz olarak kullanılamaz)
Yorum Gönder