Hak sahibi ana ve babalara ölüm geliri bağlanmasında aranan
şartlar 5510 sayılı Kanunun 20’nci maddesiyle 34’üncü maddeye atıfta
bulunmak suretiyle belirlenmiştir.
08/Ekim ayından sonra
ölen sigortalıdan dolayı ana ve babaya ölüm aylığı bağlanmasına ilişkin
şartlar 5510 sayılı Kanunun 34’üncü maddesinin birinci fıkrasının (d)
bendinde belirtilmiş olup, söz konusu bent; “Hak sahibi eş ve
çocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü kazanç ve irattan
elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması
ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak
üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve babaya
toplam % 25’i oranında; ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde
ise artan hisseye bakılmaksızın yukarıdaki şartlarla toplam % 25’i,
oranında aylık bağlanır.” Hükmünü amirdir.
Hak sahibi ana ve
babalara ölüm geliri bağlanmasında aranan şartlar ise 5510 sayılı
Kanunun 20’nci maddesiyle 34’üncü maddeye atıfta bulunmak suretiyle
belirlenmiştir.
6552 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanuna eklenen
geçici 59’uncu maddede, Soma maden kazasında ölen sigortalıların ana ve
babasına ölüm gelir/aylığı bağlanmasında ana ve babalar için 34’üncü
maddede belirtilen hak kazanma şartlarından “her türlü kazanç ve irattan
elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az
olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç
olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartlarının
aranmayacağı öngörülmüştür.
Buna
göre, anılan sigortalıların ana ve babalarına ölüm gelir/aylığı
bağlanırken ana ve babanın 65 yaşın altında olması halinde artan hisse
olup olmadığına bakılacaktır. Bunun dışında;
– Ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisse,
– Her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması,
-Diğer
çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir
ve/veya aylık bağlanmamış olması, şartları aranmayacaktır.
Örnek 1: Soma
maden kazasında ölen sigortalı bekâr olup, 400 gün 4/1-(a) kapsamında
hizmeti bulunmaktadır. Sigortalının hak sahibi konumunda olan ana ve
babası 65 yaşın altındadır. Baba kendi sigortalılığından dolayı
01.03.2009 tarihi itibariyle 4/1-(a) kapsamında 1200 TL yaşlılık aylığı
almaktadır. Annenin herhangi bir geliri bulunmamaktadır. Bu durumda; ana
ve babaya artan hisse şartının yerine gelmesi ve diğer şartların
aranmaması nedeniyle hem ölüm geliri hem de ölüm aylığına hak
kazanmıştır. Ölüm aylığı bağlanmasında ölen sigortalıya ilişkin
şartların aranmaması nedeniyle mevcut 400 gün hizmet karşılığında ölüm
aylığı bağlama işlemleri sonuçlandırılacak ve eksik prim süreleri Maliye
Bakanlığından istenecektir. Anneye ölüm gelir ve aylığı bağlanarak
yüksek olanı tamdan diğeri yarımdan ödenecektir. Babaya ise kendi
yaşlılık aylığının yanı sıra hak kazandığı ölüm aylığı ve ölüm geliri
miktarları 5510 sayılı Kanunun 54’üncü maddesine göre mukayese edilerek,
en yüksek ödemeye imkân veren iki dosya üzerinden ödemeler
gerçekleştirilecektir.
Örnek 2: Sigortalı Soma
maden kazasında vefat etmiş olup geride hak sahibi olarak bir eş iki
çocuk ve 65 yaşından küçük anne bulunmaktadır. Sigortalının eşi ve
çocuklarına ölüm geliri ve aylığı bağlanarak yüksek olanı tamdan, az
olanı yarımdan ödenecektir. Anneye, 65 yaşından küçük olduğundan ve eş
ile çocuklardan dolayı artan hisse bulunmadığından ölüm geliri ve aylığı
bağlanmayacaktır. Annenin yaşının 65’in üstünde olması halinde ölüm
geliri ve aylığı da bağlanabilecektir.
Soma’da maden kazasında
ölen birden fazla çocuğundan dolayı ölüm gelir/aylığına hak kazanan veya
aynı zamanda kendi sigortalılıklarından dolayı gelir ve aylığı bulunan
hak sahiplerine, hak kazanılan gelir ve aylıkların ödenmesinde 5510
sayılı 54 ve geçici 7’nci maddenin beşinci fıkrası hükmü uygulanacaktır.
Yani evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi durumunda sonraki eşinden de
aylığa hak kazananlara tercih ettiği aylığı bağlanır.
Kaynak; Türkiye Gazetesi / Lütfi Köksal
Yorum Gönder