1. Giriş
Bilindiği üzere 13.02.2011 tarihinde kabul edilen ve 25.02.2011 tarihinde Resmi Gazete””de yayımlanarak yürürlüğe giren 6111 sayılı Kanun ile 4447 sayılı Kanuna geçici 10. madde eklendi. Bu yeni madde ile işverenlere yeni bir teşvik uygulaması daha getirilmiş oldu. Ayrıca yine 6111 sayılı Kanun ile değiştirilen 5510 sayılı Kanunun 81. maddesinin birinci fıkrasının ı bendi ile, aynı dönemde 5510 sayılı Kanunda bulunan beş puanlık işveren hissesi teşviki ile diğer teşviklerin kendi kanunlarında aksine hüküm olmaması şartıyla beraber uygulanması imkânı sağlandı. Fakat birden fazla teşvikin aynı anda uygulanabilecek olması, 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde belirtilen ortalama sigortalı sayısının hesaplanması ve de teşvik unsurları sonrası işverenin ödeyeceği prim miktarının belirlenmesinden çeşitli tereddütler hasıl olmuştur. Makalenin konusunu, 6111 sayılı Yasayla getirilen ilâve istihdam teşviki, ortalama sigortalı sayısının hesaplanması, uygulamada karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri oluşturmaktadır.
2. 4447 Sayılı Kanunun Geçici 10. Maddesinde Öngörülen Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği, Destekten Yararlanılmasına İlişkin Usul ve Esaslar
6111 sayılı Kanunla 4447 sayılı Kanuna eklenen geçici 10. madde ile kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra işe alınan sigortalıların, işyerinde son 6 ay da çalışan sigortalı sayısına ilâve olması ve genel ve özel şartları birlikte sağlaması koşuluyla işveren hissesi payı İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır.
2.1- 4447 Sayılı Kanunun Geçici 10. Maddesinde Yer Alan Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteğinden Yararlanma Şartları
• Sigortalının 01.03.2011 – 31.12.2015 tarihleri arasında işe alınması,
• Sigortalının 18 yaşından büyük olması,
• Sigortalının işe alındığı tarihten önceki altı aylık dönemde kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması,
• Sigortalının fiilen çalışması,
• İşyerinin özel sektör işverenlerine ait olması,
• Sigortalının ortalama sigortalı sayısına ilâve olarak çalıştırılması,
• İşyerinin yasal ödeme süresi geçmiş prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması,
• Aylık prim ve hizmet belgelerinin kuruma yasal süresi içinde gönderilmesi,
• Tahakkuk eden sigorta primlerinin yasal süresi içinde ödenmesi,
şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.
2.1.a- Sigortalının 01.03.2011 – 31.12. 2015 Tarihleri Arasında İşe Alınması
İşe alınan sigortalıdan dolayı 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesindeki teşvikten faydalanmak için sigortalının 01.03.2011 – 31.12.2015 tarihleri arasında işe alınmış olması gerekmektedir.
2.1.b- Sigortalının 18 Yaşından Büyük Olması
4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesi ile öngörülen sigorta primi işveren hissesi teşvikinden yararlanmak için, işe alınan sigortalının 18 yaşından büyük olması gerekmektedir. Peki 18 yaşının altındaki bir kişinin istihdam edilmesinde durum nasıl olacaktır? Sigortalının 18 yaşından küçük olması durumunda, sigorta işveren hissi desteğinden maddede öngörülen diğer şartların da sağlanmış olması durumunda, sigortalının 18 yaşının doldurduğu gün itibariyle faydalanılmaya başlanılacaktır.
Örnek 1: 01.05.2011 tarihinde işe alınan ve 01.07.1993 doğumlu sigortalı, 01.07.2011 tarihi itibariyle 18 yaşında olacağından, 01.05.2011 – 01.07.2011 tarihi arasında işveren, bu sigortalıdan dolayı teşvikten faydalanamayacak, diğer şartları da sağlamış olmak kaydıyla, 01.07.2012 tarihi itibariyle bu teşvikten yararlandırılabilecektir.
Ayrıca burada önemli olan diğer bir husus işverenler, her 18 yaş üzerinde olup işe aldıkları sigortalılardan dolayı bu teşvikten faydalanabilecekler midir? Kanun koyucu işe alınan sigortalı için öncelikli olarak ikili ayrıma gitmiştir. İşe alınan kişinin, kadın sigortalı olması durumunda 18 yaşından büyük olması yeterli iken, erkek sigortalı olması durumunda 18-29 yaş arası ve 29 yaş üzeri erkek sigortalı olarak ayrım yapılmış, bu ayrıma göre de farklı teşvikten faydalanma süreleri ve farklı şartlar öngörülmüştür. Daha anlaşılabilir olması açısından ayrımı tablolarla ile açıklayacağız.
2.1.b.1- 18 Yaşından Büyük 29 Yaşından Küçük Erkekler ile 18 Yaşından Büyük Kadın Sigortalılar Yönünden
Tablo 1
|—————–|—————–|—————–|
| Mesleki | Türk İş | Süre (ay) |
| Yeterlilik | Kurumuna | |
| Belgesi | Kayıtlı İşsiz | |
|—————–|—————–|—————–|
| VAR | HAYIR | 48 |
|—————–|—————–|—————–|
| VAR | EVET | 54 |
|—————–|—————–|—————–|
Tablo 2
|——————————|———————-|———–|
| Mesleki ve Teknik Eğitim | | |
| Veren Orta veya Yüksek | | |
| Öğretimi veya Türkiye İş | Türkiye İş Kurumuna | Süre (ay) |
| Kurumunca Düzenlenen İşgücü | Kayıtlı İşsiz | |
| Yetiştirme Kursunu Bitirmiş | | |
|——————————|———————-|———–|
| HAYIR | HAYIR | 24 |
|——————————|———————-|———–|
| HAYIR | EVET | 30 |
|——————————|———————-|———–|
| EVET | HAYIR | 36 |
|——————————|———————-|———–|
| EVET | EVET | 42 |
|——————————|———————-|———–|
4447 sayılı Kanuna eklenen geçici madde ile 06111 kodlu işveren teşvikinde yapılan ilk ayrım 18-29 yaş arası erkek ve 18 yaşından büyük kadın sigortalı istihdamıdır. Burada belirtilmesi gereken önemli husus, kadın sigortalı yönünden tek yaş şartı 18 iken, erkek sigortalı yönünden ise 18-29 yaş arası için ayrı, 29 yaşından büyük erkek sigortalılar yönünden ayrı şart ve teşvik süreleri bulunmaktadır.
18-29 yaş arası erkek sigortalı ya da 18 yaşından büyük kadın sigortalı istihdamında, teşvikten faydalanılacak süreyi belirleyen 3 önemli kıstas bulunmaktadır.
1. Mesleki Yeterlilik Belgesine sahip olan kişilerin istihdamı,
2. Mesleki Yeterlilik Belgesi olmamakla birlikte Mesleki ve Teknik Eğitim Veren Orta veya Yüksek Öğretimi veya Türkiye İş Kurumunca Düzenlenen İşgücü Yetiştirme Kursunu bitirmiş olan kişilerin istihdamı,
3. Herhangi bir Mesleki Belge, Kurs ya da Eğitim almamış olanların istihdamı.
Yalnız burada belirtilmesi gereken en önemli husus, Mesleki Yeterlilik Belgesi sahibi olan, Mesleki ve Teknik Eğitim Veren Orta veya Yüksek Öğretimi veya Türkiye İş Kurumunca düzenlenen İşgücü Yetiştirme Kursunu bitirmiş olan kişilerin, belgelerinde belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınma ve/veya çalıştırılmaları gerekmektedir.
2.1.b.1.a- Mesleki Yeterlilik Belgesine Sahip Olan Kişilerin İstihdamı
18-29 yaş arası erkek sigortalı ya da 18 yaşından büyük kadın sigortalı istihdamında işveren, teşvikten en fazla süre ile Mesleki Yeterlilik Belgesine sahip sigortalıları istihdam ettiğinde yararlanmaktadır. Bu belgeye sahip sigortalıları istihdam eden işverenler, eğer ki sigortalı Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsizler arasında ise 54 ay boyunca işveren teşvikinden yararlanmak hakkına sahiptir. Eğer sigortalı, Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsizler arasında yer almıyorsa, işveren bu kişiyi istihdam ettiğinde 48 ay boyunca bu teşvikten faydalanmak hakkına sahip olmaktadır (Tablo 1).
2.1.b.1.b- Mesleki Yeterlilik Belgesi Olmamakla Birlikte Mesleki ve Teknik Eğitim Veren Orta veya Yüksek Öğretimi veya Türkiye İş Kurumunca Düzenlenen İşgücü Yetiştirme Kursunu Bitirmiş Olan Kişilerin İstihdamı
Mesleki ve Teknik Eğitim veren Orta veya Yüksek Öğretimi veya Türkiye İş Kurumunca düzenlenen İşgücü Yetiştirme Kursunu bitirmiş sigortalıları istihdam eden işveren, sigortalının aynı zamanda Türkiye İş Kurumu””na kayıtlı işsiz olması durumunda 42, Türkiye İş Kurumu””na herhangi bir kaydının olmaması durumunda 36 ay boyunca bu teşvikten faydalanma imkânına sahiptir. Sigortalı herhangi bir Mesleki ve Teknik Eğitim Veren Orta veya Yüksek Öğretimi veya Türkiye İş Kurumunca düzenlenen İşgücü Yetiştirme Kursunu bitirmese bile Türkiye İş Kurumu””na kayıtlı işsizler arasında olması durumunda, bu sigortalıyı istihdam eden işveren 30 ay boyunca bu teşvikten faydalanabilecektir. Belki de bu teşvikten en çok miktarda faydalanılmasının sağlanacağı grup ise herhangi bir Mesleki ve Teknik Eğitim Veren Orta veya Yüksek Öğretimi veya Türkiye İş Kurumunca düzenlenen İşgücü Yetiştirme Kursunu bitirmeyip, Türkiye İş Kurumu””nda da kayıtlı işsizler arasında olmayan kişileri istihdam eden işverenler 24 ay boyunca bu teşvikten faydalanabilecektir. Diğer şartları sağlamakla birlikte kişinin, herhangi bir mesleki eğitim, bilgi ya da belge sahibi olmasına gerek olmadan, erkek ise 18 yaşından büyük 29 yaşından küçük, kadın ise 18 yaşından büyük olması yeterlidir.
Burada önemli bir husus da, işe alındığı tarih itibariyle mesleki yeterlik belgesi sahibi olmayan, mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi bitirmemiş olan ancak çalışmakta iken mesleki yeterlik belgesi alan veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi bitiren sigortalılardan dolayı on iki ay süreyle bu teşvikten yararlanılabilecektir.
Belge veya öğrenim durumu haricindeki diğer şartları sağlamış olması nedeniyle teşvikten yararlanılmakta olan sigortalının, çalışmakta iken mesleki yeterlik belgesi alması veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi bitirmesi durumunda, belge veya öğrenim durumu ile ilgili şartın çalışmakta iken sağlanmış olması nedeniyle söz konusu sigortalıdan dolayı bahse konu destekten mevcut yararlanma süresine ilâve olarak on iki ay süreyle daha yararlanılabilecektir.
Tabii burada unutulmaması gereken husus, teşvikten yararlanılacak kişinin 1/3/ 2011 ilâ 31/12/2015 tarihleri arasında 5510 sayılı Kanunun 4””üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında işe alınmış olması ve diğer şartları da sağlıyor olmasıdır.
2.1.b.2- 29 Yaşından Büyük Erkek Sigortalılar Yönünden
Tablo 3
|——————————-|———————|———–|
| Mesleki Yeterlilik Belgesi | | |
| Olan veya Mesleki ve Teknik | | |
| Eğitim Veren Orta veya Yüksek | Türkiye İş Kurumuna | Süre (ay) |
| Öğretimi veya Türkiye İş | Kayıtlı İşsiz | |
| Kurumunca Düzenlenen İşgücü | | |
| Yetiştirme Kursunu Bitirmiş | | |
|——————————-|———————|———–|
| HAYIR | EVET | 6 |
|——————————-|———————|———–|
| EVET | HAYIR | 24 |
|——————————-|———————|———–|
| EVET | EVET | 30 |
|——————————-|———————|———–|
29 yaşından büyük erkek sigortalı yönünden teşvikten faydalanabilmek için, sigortalının Mesleki Yeterlilik Belgesi sahibi veya Mesleki ve Teknik Eğitim Veren Orta veya Yüksek Öğretimi veya Türkiye İş Kurumunca Düzenlenen İşgücü Yetiştirme Kursunu Bitirmiş ya da Türkiye İş Kurumu””na kayıtlı işsizler arasında olması gerekmektedir. Hem Mesleki Yeterlilik Belgesi olan veya Mesleki ve Teknik Eğitim Veren Orta veya Yüksek Öğretimi veya Türkiye İş Kurumunca Düzenlenen İşgücü Yetiştirme Kursunu bitirmiş hem de Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsizler arasında olan kişileri istihdam eden işverenler 30 ay, yalnızca Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsizleri istihdam eden işverenler 6 ay, yalnızca Mesleki Yeterlilik Belgesi olan veya Mesleki ve Teknik Eğitim Veren Orta veya Yüksek Öğretimi veya Türkiye İş Kurumunca Düzenlenen İşgücü Yetiştirme Kursunu bitirmiş olan kişileri istihdam eden işverenler 24 ay boyunca bu istihdamdan faydalanabilecektir.
2.1.c- Sigortalının İşe Alındığı Tarihten Önceki Aaltı Aylık Dönemde Kuruma Verilmiş Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinde Kayıtlı Olmaması
4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten faydalanmak için, işe alınan sigortalının, işe alındığı tarihten önceki altı aylık dönemde kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması gerekmektedir. Burada önemli olan hususlar:
• Sigortalının bu altı aylık süreden hem aynı iş yerinden hem de farklı bir iş yerinden kuruma bildirilmemiş olması gerekmektedir.
• Sigortalının bu altı aylık dönemdeki hizmetindeki kıstas, 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin 1. fıkrasının a bendine tabi (4a) olarak geçmesidir. İşe alınmadan önce 4b sigortalısı olarak hizmetinin bulunması, 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten yararlanmasına engel değildir.
Örnek 2: Kendi nam ve hesabına çalışan (A) kişisi, faaliyetine 01.05.2011 tarihinde son vermiştir. (A) kişisini 02.05. 2011 tarihinde işe başlatan (İ) işvereni, 02.05.2011 tarihinden önce 4a sigortalısı olarak kuruma bildirilmemiş ve diğer şartların da sağlanmış olması koşuluyla 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten faydalandırılabilecektir.
Burada önemli bir husus da altı aylık sürede kuruma bildirilmiş olmasına rağmen:
• Aday çırak, çırak veya işletmelerde mesleki eğitim görenler,
• Meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulanlar,
• Yükseköğretim Kanununun 46. maddesine tabi kısmi zamanlı çalıştırılan ve aylık prime esas kazanç tutarı asgari ücretten fazla olmayanlar,
• Türkiye İş Kurumuna katılmış olanlar,
aylık prim ve hizmet belgesi ile Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmiş olması durumunda, bildirilen bu süreler işe giriş tarihinden önceki altı aylık süreler içinde değerlendirilmeyecektir.
2.1.d- Sigortalının Fiilen Çalışması
4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen sigorta primi işveren hissesi desteğinden sigortalının, fiilen çalıştığı süre zarfındaki hak ettiği ücret dolayısıyla yararlanabilecektir. Fiilen çalışmayla kastedilen, örneğin istirahatli olduğu dönemde işveren tarafından ücret ödense bile, öngörülen sigorta prim desteğinden faydalandırılamayacaktır.
Fakat 4857 sayılı İş Kanununda belirtilen, hafta tatili, yıllık ücretli izin gibi sürelerde, sigortalılara fiilen çalışılmış gibi ödenen hak kazanılan ücretlerden dolayı adı geçen teşvikten yararlanılması mümkün olacaktır.
2.1.e- İşyerinin Özel Sektör İşyeri Olması
4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen sigorta primi işveren hissesi desteğinden, ihale konusu iş yerleri hariç olmak üzere, özel sektör işverenlerine ait işyerlerinde çalışan sigortalılarından dolayı yararlanılabilecektir. Özel sektör olarak kastedilen, Sosyal Güvenlik Kurumuna 2 veya 4 mahiyet koduyla tescil edilmiş işyeridir.
2.1.f- Sigortalının Ortalama Sigortalı Sayısına İlâve Olarak Çalıştırılması
Uygulamada belki de en çok sorunla karşılaşılan durum, işe alınan sigortalının ortalama sigortalı sayısına ilâve olup olmaması hususudur.
4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen destekten, maddede aranılan diğer şartlarla birlikte, sigortalının işe alındığı tarihten önceki aydan başlamak üzere son altı aylık dönemde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmiş aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısına ilâve olarak çalıştırılması koşuluyla yararlandırılabilecektir. Ortalama sigortalı sayısının hesaplanması önemlidir. Çünkü işverenler tarafından 06111 nolu Kanun numarası seçilerek düzenlenen aylık prim ve hizmet belgesi, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından, aylık prim ve hizmet belgesinin verilme süresi sona erdikten sonra kontrol edilmektedir. Dolayısıyla asıl olarak ortalama sigortalı sayısına ilâve olarak çalıştırılmadıkları halde, aylık prim ve hizmet belgelerini 06111 nolu Kanun numarası seçilerek düzenleyen işverenlerden, İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanan prim tutarları gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilmektedir. Teşvikten yersiz yararlandığı tespit edilen işverenler, sonradan 5510 sayılı Kanunun 81. maddesinin birinci fıkrasında öngörülen beş puanlık işveren teşvikinden de yararlanamamaktadır.
Ortalama sigortalı sayısı tespit edilirken;
• İşyerinde sigortalının işe başladığı tarihten önceki aydan başlanarak son altı ayda Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmiş olan toplam sigortalı sayısının, aynı dönemde kuruma bildirim yapılmış ay sayısına bölünmek suretiyle hesaplanacaktır,
• Ortalama sigortalı sayısının küsurat kısmı 0,01 ilâ 0,49 arasında ise 0 (sıfır), 0,50 ilâ 0,99 arasında ise tama yuvarlanacaktır,
• İşe alınan sigortalıların, ortalama sigortalı sayısına ilâve olarak işe alınıp alınmadığı her bir ayda işe alınan sigortalılar için ayrı ayrı değerlendirilecektir,
• Son altı ayın hesabında bildirim yapılmış aylardaki sigortalı sayısının ay sayısına bölünmesi ile ortalama sigortalı sayısı hesaplanacaktır,
• Ortalama sigortalı sayısının tespitinde, hem teşvikten yararlanılacak aylarda hem de son alt ayın hesaplanmasında sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar, çeşitli nedenlerde ay içinde hizmeti ya da kazancı bulunmasa bile tüm sigortalılar dahil edilerek hesaplanacaktır,
• Kuruma bildirilen toplam sigortalı sayısının tespitinde, her bir aydaki sigortalı sayısı, kuruma verilen asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısından iptal niteliğindeki aylık prim ve hizmet belgesindeki sigortalı sayısı çıkarılarak bulunacaktır,
• Ay içindeki sigortalı sayısının hesaplanmasında sigortalıların ay içinde 30 gün hizmeti olması şartı bulunmamaktadır. Kişiler ay içinde işe başlamış ya da işten ayrılmış olsa bile sigortalı sayısına dahil edileceklerdir. Diğer bir ifade ifadeyle ay içinde sigortalının bir günlük bile hizmeti varsa, sigortalı ortalama sigortalı sayısının hesabında dikkate alınacaktır,
• Aynı ya da farklı Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünde/Sosyal Güvenlik Merkezinde işlem gören birden fazla işyeri bulunan işverenler, ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme zammı ve gecikme cezası bulunmayan dosyalarından ilgili teşvikten faydalanabilecektir. Tüm dosyalarından dolayı borcu bulunmayan işveren, tüm dosyalardan bu teşvikten faydalanabilecektir. Her bir alacak türünden ayrı ayrı olmak üzere 15,00 TL””ye kadar olan alacak asılları dikkate alınmayacaktır,
• Yapılandırılan, tecil ve taksitlendirilmiş olan borçlar, teşvikten yararlanılmasına engel teşkil etmemektedir,
• Her bir sigortalı için adı geçen teşvikten yalnızca bir defa yararlanılabilecektir. Dolayısıyla 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılmış sigortalının, destekten yararlanma süresinin dolması ya da süre bitmeden işsiz kalması durumunda, sonradan işe girdiği işyerinde 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılması mümkün değildir. Bu durumun tek istisnası ise sigortalının işsiz kaldığı süre içinde mesleki yeterlilik belgesini alması veya teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen iş gücü yetiştirme kursunu bitirmesi gerekmektedir.
Örnek 3: A işyerine 14.09.2011 tarihinde (Ç) sigortalısı işe başlamış ve söz konusu iş yerinde son altı ayda çalışan sigortalı sayıları;
2011 Ağustos 3
2011 Temmuz 4
2011 Haziran 5
2011 Mayıs 2
2011 Nisan 6
2011 Mart 3
Toplam 23
Son altı ayın ortalaması 3,83
[(3+4+5+2+6+3)/6]
Son altı aydaki toplam sigortalı sayısı: 3+4+5+2+6+3 = 23
Ortalama sigortalı sayısı: 23/6=3,83= 4 olarak kabul edilecektir. Bu durumda 14.09.2011 tarihinde işe başlayan (Ç) sigortalısından dolayı 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten yararlanabilmesi için (Ç) sigortalısı dışında 4 sigortalının daha çalışıyor olması gerekmektedir.
Adı geçen iş yerinde 2011 Eylül ayında 3 kişinin çalışıyor olması durumunda (Ç) sigortalısından dolayı işveren, ilgili teşvikten faydalanamayacak fakat çalışan sayısının 4””ün üzerine çıktığı aylarda (Ç) sigortalısından dolayı 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten yararlanılabilinecektir.
Örnek 4: 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde belirtilen şartlara sahip (M) sigortalısı 19.08.2011 tarihinde işe alınmış, iş yerinde çalışan sigortalıların sayısı son altı ay itibariyle aşağıdaki gibidir:
2011 Temmuz 4
2011 Haziran 3
2011 Mayıs 0
2011 Nisan 2
2011 Mart 0
2011 Şubat 5
Toplam 14
Son altı ayın ortalaması 2,33
[(3+4+5+2+6+3)/6]
Son altı aydaki ortalama sigortalı sayısının hesabında, bildirim yapılmayan aylar dışında bildirim yapılan aylardaki toplam sigortalı sayısı, bildirim yapılan ay sayısına bölünerek ortalama sigortalı sayısı tespit edilmektedir.
Bu durumda;
Sigortalı bildirimi yapılan aylardaki toplam sigortalı sayısı:
4+3+2+5= 14
Ortalama sigortalı sayısı: 17/4=2,33= 2 olarak kabul edilecektir. Bu durumda 2011 Ağustos ayında işe başlayan sigortalıdan dolayı 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten yararlanabilmesi için (M) sigortalısı dışında 2 sigortalının daha çalışıyor olması gerekmektedir.
Ayrıca yukarıdaki örnekte 2011 Haziran ayının prim ve hizmet belgesinde;
Sigortalılar Prim Gün Sayıları İşe Giriş Tarihleri
A 15 15.06
B 15 15.06
C 1 30.06
gibi olduğu düşünüldüğünde, (C) sigortalısı yalnızca bir gün çalışmış dahi olsa ortalama sigortalısı sayının hesabında dikkate alınmaktadır.
Örnek 5: (A) Şirketine 2012 Haziran ayında (X),(Y),(Z) sigortalıları, 2012 Temmuz ayında da (K) ve (L) sigortalıları işe alınıyor. Söz konusu iş yerinde çalışan sigortalıların sayısı ise;
X, Y, Z
Sigortalıları için K, L Sigortalıları için
2012 Mayıs 24 2012 Haziran 24
2012 Nisan 22 2012 Mayıs 24
2012 Mart 25 2012 Nisan 22
2012 Şubat 21 2012 Mart 25
2012 Ocak 17 2012 Şubat 21
2011 Aralık 20 2012 Ocak 17
Toplam 129 Toplam 133
Son altı ayın Son altı ayın
ortalaması 21,5 ortalaması 22,17
2012 Haziran ayında (X), (Y), (Z) dışında çalışan sigortalı sayısının 21 olduğu düşünüldüğünde, Haziran ayında toplam çalışan sigortalı sayısı 24 olmaktadır.
Son altı aydaki toplam sigortalı sayısı: 24+22+25+21+17+20= 129
Ortalama sigortalı sayısı: 129/6=21,50= 22 olarak kabul edilecektir.
Haziran ayında işe başlayan sigortalı sayısından dolayı 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen teşvikten, (X), (Y) veya (Z) sigortalılarından yalnız 2 sinden dolayı yararlanabilecektir. Çünkü Haziran ayında toplam sigortalı sayısı yeni işe başlayanlarla birlikte 24 olmakta, ortalama sigortalı sayısının 22 olduğu düşünüldüğünde (24-22= 2) yalnızca iki sigortalı ortalamanın üzerinde çalışmaktadır. Burada önemli bir husus, sigortalıların ay itibariyle takip edilmesidir. Artık bu (X), (Y) ve (Z) sigortalılarından dolayı teşvikten faydalanabilmek için o ay içinde çalıştırılan sigortalı sayısının 22nin üzerinde olması gerekmektedir. (X), (Y) ve (Z) sigortalıları dışında, sigortalı sayısının 19 olduğu ayda hiçbir sigortalıdan dolayı teşvikten faydalanmayacak, 20 olduğu ayda bu 3 sigortalıdan yalnızca birinden dolayı teşvikten faydalanacak, 21 olduğu ayda bu 3 sigortalıdan yalnızca 2sinden dolayı faydalanacak, 22 olduğu ayda ise 3 sigortalıdan dolayı da teşvikten faydalanabilecektir. Burada en önemli görev işverenlere ve muhasebecilere düşmektedir. İşverenler yeni işe aldıkları sigortalılar için diğer şartları sağlamaları durumunda gerekli ortalama sigortalı sayısını hesaplayarak bunları bir liste olarak takip edecek. Her ay ayrı ayrı olmak üzere, ay içindeki sigortalı sayısı, bu sayıya göre teşvikten yararlandırabileceği sigortalı sayılarını takip etmesi gerekecektir.
Bu konuda örnek tablo:
Tablo 4
|————|—————|——————–|——————|
| Sigortalı | Sigortalının | Sigortalıdan | Teşvikten |
| Adı Soyadı | İşe başladığı | Dolayı Teşvikten | Faydalanabilmesi |
| | Tarih | Faydalanılabilecek | için Gerekli |
| | | Süre (Ay) | Ortalama |
| | | | Sigortalı Sayısı |
|————|—————|——————–|——————|
| A | 2012 OCAK | 24 | 7 |
|————|—————|——————–|——————|
| B | 2012 MART | 48 | 6 |
|————|—————|——————–|——————|
| C | 2012 MAYIS | 30 | 7 |
|————|—————|——————–|——————|
| D | 2012 MAYIS | 48 | 7 |
|————|—————|——————–|——————|
| E | 2012 TEMMUZ | 6 | 8 |
|————|—————|——————–|——————|
İşverenler yapacakları bir tablo ile hangi sigortalının hangi ortalama sigortalı sayısına tabi olduğunu takip edeceklerdir. İlgili ayda ortalama sigortalı sayısının üzerinde olan sigortalıları 06111 kanun numarasını seçerek kuruma bildireceklerdir.
Yukarıdaki örneğe dönecek olursak, 2012 Temmuz ayında işe başlayan (K) ve (L) sigortalıları için
Son altı aydaki toplam sigortalı sayısı: 24+24+22+25+21+17 = 133
Ortalama sigortalı sayısı: 133/6=22,17= 22 olarak kabul edilecektir. 2012 Temmuz ayında 24 sigortalının çalıştırıldığı düşünüldüğünde, 2012 Haziran ayında işe başlayan (X), (Y) ve (Z) den iki kişi den dolayı teşvikten faydalanabilecek, (K) ve (L) den dolayı faydalanamayacaktır.
Burada belirtilmesi gereken her bir sigortalı için adı geçen teşvikten yalnızca bir defa yararlanılabileceğidir. Dolayısıyla 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanmış sigortalının, destekten yararlanma süresinin dolması ya da süre bitmeden işsiz kalması durumunda, sonradan işe girdiği işyerinde 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılması mümkün değildir.
2.1.g- İşyerinin Yasal Ödeme Süresi Geçmiş Prim, İdari Para Cezası ve Bunlara İlişkin Gecikme Cezası ve Gecikme Zammı Borcunun Bulunmaması
Aynı ya da farklı Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünde/Sosyal Güvenlik Merkezinde işlem gören birden fazla işyeri bulunan işverenler, ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme zammı ve gecikme cezası bulunmayan dosyalarından ilgili teşvikten faydalanabilecektir. Tüm dosyalarından dolayı borcu bulunmayan işveren, tüm dosyalardan bu teşvikten faydalanabilecektir. Her bir alacak türünden ayrı ayrı olmak üzere 15,00 TL””ye kadar olan alacak asılları dikkate alınmayacaktır.
Yapılandırılan, tecil ve taksitlendirilmiş olan borçlar, teşvikten yararlanılmasına engel teşkil etmemektedir.
2.1.h- Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna Yasal Süresi İçinde Gönderilmesi
4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen sigorta primi işveren teşvikinden faydalanabilmek için, 06111 kanun numarası seçilerek düzenlenen aylık sigorta prim ve hizmet belgesinin yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmiş olması gerekmektedir.
2.1.ı- Tahakkuk Eden Sigorta Primlerinin Yasal Süresi İçinde Ödenmesi
4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen sigorta primi işveren teşvikinden faydalanabilmek için, süresinde düzenlenerek Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmiş olan aylık sigorta prim ve hizmet belgesi sonucu tahakkuk eden sigorta primlerinin tamamının yasal süresi içinde ödenmiş olması gerekmektedir.
2.2- Teşvik Miktarının Hesaplanması
4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesi uyarınca 06111 kanun numaralı teşvikten faydalanılan işveren hissesi miktarı işsizlik fonundan karşılanacaktır. Fakat buradaki en önemli husus, bu miktar nasıl hesaplanacaktır. 6111 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanunun 81. maddesinin birinci fıkrasının ı bendi değiştirilmiş, bu değişiklik sonrası 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunundaki beş puanlık işveren teşviki ile diğer kanunlardaki teşvikler kendi kanunlarında aksine hüküm yoksa beraber uygulanabilecektir. Fakat önemli husus 5510 sayılı Kanunda bulunan teşvik öncelikli olarak uygulanacaktır.
Örnek 6: Kısa vadeli sigorta prim oranı % 3 olan bir işyerinde 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde belirtilen şartları taşıyan bir sigortalının brüt ücretinin 3.000,00 TL ve prim ödeme gün sayısının 30 olduğu düşünüldüğünde;
|————-|————-|————-|————-|——–|
| | Kısa | Uzun | | |
| | Vadeli | Vadeli | Genel | |
| | Sigorta | Sigorta | Sağlık | |
| | Kolu Prim | Kolu Prim | Sigortası | |
| | Oranı | Oranı | Prim Oranı | TOPLAM |
|————-|————-|————-|————-|——–|
| İşveren | %3 | %11 | %7,50 | %21,50 |
| Hissesi | | | | |
|————-|————-|————-|————-|——–|
| İşçi Hissesi| %0 | %9 | %5,00 | %14,00 |
|————-|————-|————-|————-|——–|
| TOPLAM | %3 | %20 | %12,50 | %35,50 |
|————-|————-|————-|————-|——–|
a. 5510 sayılı Kanun uyarınca Hazinece karşılanacak tutar:
3.000 * 5/100 = 150 TL
b. 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesi uyarınca İşsizlik Fonundan karşılanacak tutar:
% 21,50 – % 5 = %16,50
3.000 * 16,5/100 = 495 TL
645 TL (150+495) devlet tarafından işveren adına ödenmektedir.
3.000 * 14/100 = 420 TL işverenin, sigortalı adına devlete ödemesi gereken prim miktarıdır.
3. Sonuç
6111 sayılı Kanunla, 4447 sayılı Kanuna ek 10. madde ile şartları taşıması durumunda, yeni alınan sigortalının işveren hissesi İşsizlik Sigortası Fonundan karşılaşması teşviki getirilirken, 5510 sayılı Kanunun 81. maddesinin ı bendinde yapılan değişiklikle, işverenlere, 5510 sayılı Kanunda belirtilen beş puanlık teşvikle, diğer kanunlarda belirtilen teşviklerin beraber uygulanması imkânı getirilmiştir. Bu sayede aynı dönem için öncelikli olarak 5510 sayılı Kanunda belirtilen beş puanlık teşviki uygulayacak, daha sonra aksine hüküm yoksa diğer kanunlarda belirtilen teşvikler uygulanabilecektir.
Kaynakça:
-T.C Yasalar (25.02.2011) 6111 Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması il Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Ankara: Resmi Gazete (27857 sayılı 1. Mükerrer)
-T.C Yasalar (25.08.1999) 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu Ankara: Resmi Gazete (23810 sayılı)
-T.C Yasalar (16.06.2006) 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Ankara: Resmi Gazete (26200 sayılı)
Mikail KILINÇ
(SGK Müfettiş Yardımcısı)
http://www.mevbank.com.tr/dergi_icerik_p.asp?dicerik_id=245&dergi_id=101
Yorum Gönder