Tasdik ettirilmesi ve tutulması zorunlu olan defterler ve tasdik hükümleri Yeni Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanununun ilgili maddelerinde yer almaktadır.
Ticari ve mesleki faaliyette bulunacak gerçek ve tüzel kişilerin tutmak zorunda oldukları yasal defterlerin geçerli olabilmesi için, Ticari ya da mesleki faaliyetinin icra edildiği yerin noterince, her yıl tutacakları defterleri bir önceki yılın aralık ayı sonuna kadar tasdik ettirilmesi yasal bir zorunluluktur.
Yeni Türk Ticaret Kanununda Ticari defterlerin tasdiki ile ilgili olarak yapılan düzenlemeler bu makalenin konusunu oluşturmaktadır.
2. YENİ TÜRK TİCARET KANUNUNDA MÜKELLEFİN DEFTER TUTMA YÜKÜMLÜLÜKLERİ
6102 sayılı Yeni Türk Ticaret
Kanunu’nun 64 üncü maddesi ile mükellefin defter tutma yükümlülükleri
belirlenmiş olup, birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları 26.06.2012 tarih
ve 6335 sayılı Kanunun 8. maddesiyle değiştirilmiştir.
Yeni Türk Ticaret Kanunu’ nun defter
tutma yükümlülüğü ne ilişkin olarak 64/1 md. 26.06.2012 tarih ve 6335
sayılı Kanunun 8. maddesiyle değiştirilen şeklinde ; ‘ Her
tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari işlemleriyle
ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve alacak
ilişkilerini ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, bu
Kanuna göre açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorundadır.
Defterler, üçüncü kişi uzmanlara, makul bir süre içinde yapacakları
incelemede işletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir
verebilecek şekilde tutulur. İşletme faaliyetlerinin oluşumu ve
gelişmesi defterlerden izlenebilmelidir.’ denmektedir.
Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 64/2 md .
Tacir, işletmesiyle ilgili olarak gönderilmiş bulunan her türlü
belgenin, fotokopi, karbonlu kopya, mikrofiş, bilgisayar kaydı veya
benzer şekildeki bir kopyasını, yazılı, görsel veya elektronik ortamda
saklamakla yükümlüdür denilerek işletme ile ilgili her türlü verilerin
saklanması esası getirilmiştir.
Yeni Türk Ticaret Kanununun 64/3 md. 26.06.2012 tarih ve 6335 sayılı Kanunun 8. maddesiyle değiştirilen şeklinde; ‘
Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter
defteri ile dördüncü fıkrada sayılan defterlerin açılış onayları,
kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce noter tarafından
yapılır. Bu defterlerin izleyen faaliyet dönemlerindeki açılış onayları,
defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın
sonuna kadar notere yaptırılır. Pay defteri ile genel kurul toplantı ve
müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen faaliyet
dönemlerinde de açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam
edilebilir. Yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanış
onayı, izleyen faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna kadar notere
yaptırılır. Ticaret şirketlerinin ticaret siciline tescili sırasında
defterlerin açılışı ticaret sicili müdürlükleri tarafından da
onaylanabilir. Açılış onayının noter tarafından yapıldığı hâllerde
noter, ticaret sicili tasdiknamesini aramak zorundadır.
Ticari defterlerin elektronik
ortamda tutulması hâlinde bu defterlerin açılışlarında ve yevmiye
defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanışında noter onayı
aranmaz. Fiziki ortamda veya elektronik ortamda tutulan ticari
defterlerin nasıl tutulacağı, defterlere kayıt zamanı, onay yenileme ile
açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları Gümrük ve Ticaret
Bakanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken çıkarılan tebliğle
belirlenir’ denilmektedir.
Şirketlerin ticari defter tasdikleri
faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın sonuna kadar, yeni kurulan
şirketlerde ise kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlamadan önce tasdik
edilmesi gereklidir. Ticaret şirketlerinin ticaret
siciline tescili sırasında defterlerin açılışı ticaret sicili
müdürlükleri tarafından da onaylanabilmektedir. Ticari defterlerin
elektronik ortamda tutulması hâlinde bu defterlerin açılışlarında ve
yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanışında noter
onayı aranmayacaktır.
2.1. Ticari Defterlerin Açılış Onaylarının Zamanı:
Ticari defterlerin tasdiki faaliyetine
devam eden şirketlerde, faaliyet döneminin ilk ayından önceki ay sonuna
kadar, yeni kurulan şirketlerde ise kullanılmaya başlanmadan önce tasdik
edilmesi yasal zorunluluktur. Yevmiye defteri, Defteri kebir, Envanter
defteri ile dördüncü fıkrada sayılan Pay defteri, yönetim kurulu karar
defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri açılış onayları,
kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce noter tarafından
yapılır. Bu defterlerin izleyen faaliyet dönemlerindeki açılış onayları,
defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın
sonuna kadar notere yaptırılır. Ticari ve mesleki faaliyette bulunacak
gerçek ve tüzel kişilerin tutmak zorunda oldukları yasal defterlerin
geçerli olabilmesi için Ticari ya da mesleki faaliyetinin icra edildiği
yerin noterince, her yıl tutacakları defterleri bir önceki yılın aralık
ayı sonuna kadar tasdik ettirilmesi yasal bir zorunluluktur.
Yeni Türk Ticaret Kanununun 64/4 md .
gereği Pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı
ve müzakere defteri gibi işletmenin muhasebesiyle ilgili olmayan
defterler de ticari defterlerdir. Noter onaylarının yapılması yasal
zorunluluktur. Eski Türk Ticaret Kanunun’ da bulunmayan Genel Kurul
Toplantı ve Müzakere defteri ticari defterler arasına ilave edilmiştir.
Yeni Türk Ticaret Kanunu’ nun 64/4 Md.
gereği Pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defterinin
yeterli yaprağı bulunması kaydıyla tekrar açılış onayı yapılmaksızın
kullanılmasına imkan tanınmıştır.
2.2.Ticari Defterlerin Kapanış Onaylarının Zamanı :
Yeni Türk Ticaret Kanununa göre kapanış
onayına tabi defterler yevmiye defteri ve yönetim kurulu karar defteri
olmak üzere ikiye indirilmiştir. Yevmiye defteri ile yönetim kurulu
karar defterinin kapanış onayı, izleyen faaliyet döneminin üçüncü ayının
sonuna kadar notere yaptırılır.
Diğer defterlerin kapanış onayı
zorunluluğu bulunmamaktadır. Ayrıca elektronik ortamda tutulan
defterlerde kapanış onayı aranılmayacaktır.
Yeni Türk Ticaret Kanununun 64/5 md . 26.06.2012 tarih ve 6335 sayılı Kanunun 8. maddesiyle değiştirilen şeklinde; ‘ Bu
Kanuna tabi gerçek ve tüzel kişiler, 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı
Vergi Usul Kanununun defter tutma ve kayıt zamanıyla ilgili hükümleri
ile aynı Kanunun 175. ve mükerrer 257. maddelerinde yer alan yetkiye
istinaden yapılan düzenlemelere uymak zorundadır. Bu Kanunun defter
tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi, aktifleştirme,
karşılıklar, hesaplar, değerleme, saklama ve ibraz hükümleri 213 sayılı
Kanun ile diğer vergi kanunlarının aynı hususları düzenleyen
hükümlerinin uygulanmasına, vergi kanunlarına uygun olarak vergi
matrahının tespit edilmesine ve buna yönelik mali tabloların
hazırlanmasına engel teşkil etmez’ denilmektedir.
Şirketlerin defterlerini VUK’
hükümlerine göre tutulması, Finansal tabloların ise Türkiye Muhasebe
Standartlarına göre düzenlenmesi esası getirilmiştir.
3. YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NA GÖRE CEZALAR
3.1. Yeni Türk Ticaret
Kanunu’nun 64/1 Md . 26.06.2012 tarih ve 6335 sayılı Kanunun
8.maddesiyle değiştirilen şeklinde; ‘ Ticari defterlerini tutmayan,
ticari defterlerinde ticari işleri ile ilgili iktisadi ve mali durumunu,
borç ve alacak ilişkilerini, bunların neticelerini ortaya koymayanlara,
uzman kişilerce yapılacak incelemede işletmenin faaliyetleri ve
finansal durumu hakkında fikir vermeyecek şekilde defter tutan tacirler Dört bin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılırlar.
3.2. Yeni Türk Ticaret
Kanunu’nun 64/2 Md. Ticari işletmesiyle ilgili olarak gönderilmiş
bulunan her türlü belgenin, fotokopi, karbonlu kopya, mikrofiş,
bilgisayar kaydı veya benzer şekildeki bir kopyasını, yazılı, görsel
veya elektronik ortamda saklamayan tacirler Dört bin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılırlar.
3.3. Yeni Türk Ticaret
Kanunu’nun 64/3 Md . 26.06.2012 tarih ve 6335 sayılı Kanunun 8.
maddesiyle değiştirilen şeklinde; Defterlerin açılış onaylarını
kullanılmaya başlamadan önce noterde onaylatmayanlara, yevmiye defteri
ile yönetim kurulu karar defterlerinin kapanış onaylarını izleyen
faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna kadar notere yaptırmayan
tacirler Dört bin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılırlar.
3.4. Yeni Türk Ticaret
Kanunu’nun 65. Md. Defterler ve gerekli diğer kayıtları Türkçe
tutmayanlara, kısaltmalar, rakamlar, harfler ve semboller kullanıldığı
takdirde bunların anlamları açıkça belirtmeyenlere, defterlere yazımlar
ve diğer gerekli kayıtlar, eksiksiz, doğru, zamanında ve düzenli olarak
yapmayanlara, bir yazım veya kaydın önceki içeriği belirlenemeyecek
şekilde çizilmesi ve değiştirilmesi durumunda ve kayıt sırasında mı
yoksa daha sonra mı yapıldığı anlaşılmayan değiştirmeleri yapanlara,
muhasebenin tutuluş biçimi ve bu konuda uygulanan yöntemlerin Türkiye
Muhasebe Standartlarına uygun olmaması durumunda tacirler Dört bin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılırlar.
3.5. Yeni Türk Ticaret
Kanunu’nun 66. Md. Her tacirin, ticari işletmesinin açılışında,
taşınmazlarını, alacaklarını, borçlarını, nakit parasının tutarını ve
diğer varlıklarını eksiksiz ve doğru bir şekilde gösteren ve varlıkları
ile borçlarının değerlerini teker teker belirten bir envanter çıkarmayan
tacirlere, açılıştan sonra her faaliyet döneminin sonunda da böyle bir
envanter düzenlemeyen tacirler Dört bin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılırlar .
3.6. Yeni Türk Ticaret
Kanunu’ nun 86. Md. Saklanması zorunlu olan belgeleri, sadece görüntü
veya başkaca bir veri taşıyıcısı aracılığıyla ibraz edebilen kimse,
giderleri kendisine ait olmak üzere, o belgelerin okunabilmesi için
gerekli olan yardımcı araçları kullanıma hazır bulundurmayan tacirler;
icap ettiği takdirde belgeleri, giderleri kendisine ait olmak üzere
bastırmayan ve yardımcı araçlara ihtiyaç duyulmadan okunabilen
kopyalarını sunmayan tacirler Dört bin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılırlar.
3.7. Yeni Türk Ticaret
Kanunu’ nun 562/4. Md. Bu Kanun hükümlerine göre tutulmakla veya
muhafaza edilmekle yükümlü olunan defter, kayıt ve belgeler ile bunlara
ilişkin bilgileri, denetime tabi tutulan gerçek veya tüzel kişiye ait
olup olmadığına bakılmaksızın, 210. maddenin birinci fıkrasına göre
denetime yetkili olanlarca istenmesine rağmen vermeyenler veya eksik
verenler ya da bu denetim elemanlarının görevlerini yapmalarını
engelleyenler, fiilleri daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç
oluşturmadığı takdirde üç yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılırlar.
3.8. Yeni Türk Ticaret
Kanunu’ nun 562/6. Md.Ticari defterlerin mevcut olmaması veya hiçbir
kayıt içermemesi yahut bu Kanuna uygun saklanmaması hâllerinde,
sorumlular üç yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılırlar.
4. SONUÇ
Yeni Türk Ticaret Kanunu’ nunda ticari defterler ve tasdiklerine önemli ölçüde yer vermiştir.
Bu bakımdan tacirlerin yasalara uygun
şekilde defter tasdik ettirme ve tutma ile ilgili yükümlülükleri
yazımızın yukarıdaki bölümlerinde ayrıntıları ile incelenmiştir.
Defterlerin tasdik ettirilmesi ile ilgili hükümler Yeni Türk Ticaret Kanunu ve diğer mevzuatlarda belirtilmiştir.
Yevmiye defteri, Defteri kebir,
Envanter defteri ile dördüncü fıkrada sayılan Pay defteri, yönetim
kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defteri açılış
onayları, kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce noter
tarafından yapılır. Bu defterlerin izleyen faaliyet dönemlerindeki
açılış onayları, defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk
ayından önceki ayın sonuna kadar notere yaptırılır. Ticari ve mesleki
faaliyette bulunacak gerçek ve tüzel kişilerin tutmak zorunda oldukları
yasal defterlerin geçerli olabilmesi için Ticari ya da mesleki
faaliyetinin icra edildiği yerin noterince, her yıl tutacakları
defterleri bir önceki yılın aralık ayı sonuna kadar tasdik ettirilmesi
yasal bir zorunluluktur.
Bunun yanında Yevmiye Defteri ve
Yönetim Kurulu Karar Defterlerinin kapanış tasdiklerinin yapılması yasal
bir zorunluluktur. Kapanış tasdiklerinin izleyen yılın mart ayının
sonuna kadar yaptırılması gerekmektedir.
Tacirlerin telafisi güç ve istenmeyen
durumlara düşmemeleri için defter tasdiki ve ibrazı konularında
yukarıdaki hususlara dikkat etmeleri gerekmektedir.
Dursun Ali Turanlı
* Yeminli Mali Müşavir
http://www.ozdogrular.com/content/view/20903/
Yorum Gönder