Kıdem tazminatının kaldırılacağı ya da biçiminin değiştirileceği ile ilgili tartışmaların yeniden alevlendiği bir süreçte çalışma yaşamı. Bugün bu tartışmaları yazmayacağım. Bu tartışmaları ayrı bir konu olarak başka bir yazıda ele alacağım.
Bugün kıdem tazminatının hak kazanma koşullarını ve bir sonraki yazıda tazminatın hesaplanma şeklini açıklayalım.
KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANMA KOŞULLARI NELERDİR?
Soruya ters bir cevap verelim önce. Çünkü özet ters cevapta gizli. Özet olarak denilebilir ki, işçinin haklı neden olmaksızın iş sözleşmesini feshetmesi halinde yani istifa etmesi halinde veya işverenin işçiyi ahlak veya iyi niyete aykırı davranışı nedeniyle işten çıkarması halinde işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. Bunun dışında iş ilişkisinin sona erme halleri işçinin kıdem tazminatına hak kazanmasını sağlar.
Daha detaylı açıklamak gerekirse, işçi şu hallerde kıdem tazminatına hak kazanır:
İşçinin ölmesi: Bu durumda işçinin mirasçıları işçinin hak ettiği kıdem tazminatını talep etme hakkına sahiptir.
İşçinin sözleşmeyi haklı nedenle feshetmesi: İş Kanunu md.24’deki sebeplerden biri nedeniyle işçi iş sözleşmesini feshederse, işveren kıdem tazminatını ödemekle yükümlüdür. Buna göre işçi, iş sağlığını ya da hayatını tehlikeye atıyorsa, işveren işçiye ahlak veya iyi niyete aykırı davranmışsa mesela küfür etmişse, işveren işçinin ücretini ödemesi gereken süreden 20 gün geçmesine rağmen ödememişse, gerçek ücreti ile SGK primleri arasında fark varsa gibi sebepler ortaya çıktığında işçi iş sözleşmesini feshedebilir. Ayrıca işçi, işyerinde işin durması halinde iş sözleşmesini feshedebilir. Detaylı bilgi için Kanunun 24.maddesine bakılabilir.
İşçinin askere gitmesi: Askere gidecek erkek işçi, askerlik sevk belgesini (sülü) işverene ibraz ettiğinde, kıdem tazminatının ödenmesi gerekir
Emeklilik: İşçinin sosyal sigortalar kapsamına emekli olması halinde işveren kıdem tazminatını ödemekle yükümlüdür.
İşçinin 3600 gün prim ödemesi ve 15 yıl sigortalılığı varsa: Eğer işçinin farklı işyerlerinde ve farklı işverenlerde de olsa, en az 3600 gün prim ödemesi ve 15 yıl sigortalılık süresi varsa, emeklilik hakkı doğmamış olsa da, Çalışma Müdürlüğü’nden alacağı bir belgeyi işverene ibrazı halinde işveren kıdem tazminatını ödemekle yükümlüdür.
Kadın işçinin evlenmesi: Kadın işçi, evlendikten itibaren bir yıl içinde, iş sözleşmesini sona erdirirse kıdem tazminatına hak kazanır.
İşveren ahlak ve iyi niyete aykırı bir neden olmadan iş sözleşmesini feshederse: Yani işveren iş sözleşmesini işçinin örneğin kendisine küfür etmesi, arka arkaya iki gün mazeretsiz devamsızlık yapması veya bir ay içinde üç defa farklı günler mazeretsiz devamsızlık yapması, iş arkadaşlarına küfür etmesi gibi işçinin ahlak ve iyi niyete aykırı davranışları dışında bir sebeple sözleşmeyi feshederse işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşverenin iş sözleşmesini işçinin hastalığı nedeniyle feshetmesi
- İşverenin iş sözleşmesini işçinin tutuklanması nedeniyle feshetmesi
- İşverenin iş sözleşmesini işyerinde işin durmasına yol açacak zorlayıcı bir nedeninin bulunması nedeniyle feshetmesi
Bu sebeplerin her birisi, ayrı bir yazıda incelenecek konulardır. Soru geldikçe bu konulara detaylı olarak değineceğim. Ancak en genel açıklama bu şekilde.
Meraklısı için de şu notu düşelim: Şu anda yürürlükteki İş Kanunu 4857 Sayılı İş Kanunu’dur. Bir önceki kanun 1475 Sayılı İş Kanunu’ydu. 4857 Sayılı Kanun, 1475 Sayılı Kanun’u yürürlükten kaldırdı ancak 14. Maddesi hariç. Yani 1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesi halen yürürlükte ve çeşitli atıflarla kıdem tazminatı meselesi 1475 Sayılı Kanun’un 14. Maddesinde düzenleniyor.
Bir sonraki yazıda, kıdem tazminatı nasıl hesaplanır meselesini ele alacağım.
Sonsöz olarak denilebilir ki, kıdeme sahip çıkmak emeğe ve iş güvencesine de sahip çıkmaktır. Unutmamakta fayda var.
PLAZA YAKASI / İZZET OTRU / otruizzet@gmail.com
Yorum Gönder